Opinie Water was lange tijd geheel vanzelfsprekend. Zeker in Nederland, waar het bovendien spotgoedkoop is. Die tijd ligt binnenkort achter ons. Columnist Ellen van Bueren betitelt de beschikbaarheid van schoon drinkwater als een van de grote opgaven voor de wereld van gebiedsontwikkeling. De leefbaarheid staat of valt ermee.
Met de berichtgeving van de COP27 in Egypte op de achtergrond dwalen mijn gedachten af naar mijn begindagen in Delft. “Wat is de duurzaamste manier van bouwen?” Een veel gestelde vraag toen ik mij lang geleden op dit onderwerp stortte. ‘Een piramide’ was een van de gevatte antwoorden: low tech en ze gaan lekker lang mee. En nu zouden we daar ‘emissieloos bouwen’ aan toevoegen.
Vandaag de dag is de vraag wat duurzaam bouwen eigenlijk is, ingewikkelder te beantwoorden. En, zo laat COP27 zien, in de toekomst wordt dit nog moeilijker – het klimaat wordt grilliger met grotere extremen. Om energie te besparen was bijvoorbeeld eerst de oriëntatie op de zon van belang, maar nu ligt oververhitting op de loer.
Ook waterberging wordt in rap tempo belangrijker: van leuk landschappelijk element zijn wadi’s, andere sponge city-oplossingen en nature-based solutions ineens bittere noodzaak geworden. Ook in Nederland staan deze onderwerpen prominent op de agenda. Een onderwerp dat nog minder aandacht krijgt in Nederland, net als in andere rijke landen, zijn de essentiële diensten die onze planeet biedt, waaronder schoon drinkwater. Drinkwatervoorziening en afvalwaterzuivering zijn we als vanzelfsprekend gaan beschouwen.
Voor hem en zijn gezin was ‘wonen’ echt een werkwoord geworden
Maar in steeds meer stedelijke gebieden, eveneens in rijkere delen van de wereld, worden deze diensten schaarser en duurder. Soms verdwijnen ze zelfs. Bekende voorbeelden van steden waar drinkwater niet meer altijd aanwezig is zijn Chennai, Mexico City en Kaapstad. Maar ook in steden als Los Angeles, San Diego, Tel Aviv, Beijing, Sao Paolo, Melbourne en Santiago (Chili) is de situatie precair.
Hoe kan in vredesnaam een complete stad zonder drinkwater? Ik las over een inwoner van een luxe buitenwijk in de VS die vertelde dat het wegvallen van de watervoorziening de druppel was om weg te trekken, een onverkoopbaar huis achterlatend – de sleutel in de voordeur. Voor hem en zijn gezin was ‘wonen’ echt een werkwoord geworden, een tijdrovende dagelijkse bezigheid die niet langer was vol te houden. Waterarmoede is, net als energiearmoede, een probleem dat snel groter wordt – ook in Europa.
In ons eigen land zijn er overigens ook al gemeenten waar mensen dit dagelijks ervaren: Bonaire, Saba en Sint-Eustatius. Ook in Aruba, Curaçao en Sint-Maarten, landen binnen ons koninkrijk, is water een schaars goed en niet voor iedereen beschikbaar. Naast klimaatverandering is het onleefbaar worden van gebieden ook vaak het gevolg van gebrek aan planning en verkeerde keuzes. Denk aan het bouwen in gebieden met overstromingsrisico, het plannen van woningen zonder rekening te houden met beschikbaarheid van essentiële hulpbronnen voor het gebied en het onbegrensde gebruik van (drink)water door huishoudens en industrie.
En dat biedt – op de ‘highway to climate hell’ waarop we ons met de voet op het pedaal bevinden, aldus VN-baas Guterres – toch een lichtpuntje; er zijn wel degelijk handelingsperspectieven. Dus voet van dat pedaal en aan de slag met projecten die ervoor zorgen dat wonen weer rust biedt, ook voor álle inwoners van ons koninkrijk.
Cover: ‘Ellen van Bueren’ door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)
Door Ellen van Bueren
Hoogleraar Management van Stedelijke Ontwikkeling aan de TU Delft
