Aanpak winkelleegstand vraagt om actie op verschillende schaalniveaus - Afbeelding 1

Aanpak winkelleegstand vraagt om actie op verschillende schaalniveaus

12 juni 2013

4 minuten

Nieuws Het aanpakken van de groeiende winkelleegstand is in veel gebieden in Nederland een serieus maatschappelijk en politiek agendapunt. Er wordt in den lande geëxperimenteerd met allerlei methoden om de leegstand terug te dringen of te voorkomen. Behalve het zoeken naar de juiste instrumenten, partijen en personen, is een belangrijk aandachtspunt op welk schaalniveau winkelleegstand het beste bestreden kan worden. Want hoeveel zin heeft het om lokaal vol in te zetten op centrummanagement als het regionaal of provinciaal ontbreekt aan afstemming van beleid?

Lokale aanpakken

Tijdens een recente excursie over het aanpakken van winkelleegstand in Rotterdam, bleken er in de Rotterdamse praktijk al veel verschillende instrumenten te worden ingezet om de leegstand te bestrijden: fysieke upgrading van puien en openbare ruimte, huurkortingen en ingroeihuren, winkelstraatmanagement en opzet van vastgoedfondsen om stedelijke herverkaveling te bewerkstelligen. In de straten waar de leegstandsbestrijding het beste van de grond komt, is sprake van serieuze acties van zowel eigenaren, winkeliers als overheid.

In middelgrote en kleinere kernen is met name het binnenstadsmanagement aan een opmars bezig. Met publieke of publiek-private financiering worden een of meerdere professionals ingeschakeld om de stad naar buiten toe als aantrekkelijk winkel- en belevingscentrum te promoten, nieuwe gewilde retailers, leisure en horeca aan te trekken, festiviteiten te organiseren et cetera.

Regionale afstemming

Hoe effectief deze aanpakken lokaal ook kunnen zijn, de vraag is wel welke impact te verwachten is op een hoger schaalniveau als op regionaal en provinciaal niveau geen stevige keuzes worden gemaakt. Winkelen is immers typisch een activiteit die plaatsvindt binnen regio’s en niet binnen gemeentegrenzen (daily, weekly, monthly urban system).

Durven gemeenten, lokale vastgoedpartijen en retailers te kiezen in welke winkelgebieden binnen hun stad zij investeren en in welke niet? Durven stadsregio’s te kiezen voor één ijzersterke binnenstad, met randgemeenten daaromheen die vooral voor de dagelijke boodschappen belangrijk blijven? Durven provincies gemeenten keuzes op te leggen over in welke gemeente (en op welke plek binnen die gemeente) nog ruimte is voor nieuwe retailontwikkeling? En of daar dan ook sloop of transformatie van minder kansrijke locaties tegenover moet staan?

Intussen in de provincie...

Enkele provincies lijken deze handschoen de laatste tijd goed op te pakken. Zo heeft de provincie Zuid-Holland onlangs een streep gezet door de ontwikkeling van een Factory Outlet Centre Bleizo buiten Zoetermeer. De provincie meende dat het stadshart van Zoetermeer teveel concurrentie zou ondervinden van dit nieuwe uitverkoopwalhalla. Er gaan lokaal inmiddels stemmen op om de ketens die een plaats in het outlet center zouden krijgen, te verleiden om te komen naar een nieuwe plek, dichterbij het hart van Zoetermeer. De provincie heeft op deze nieuwe voornemens nog niet gereageerd.

In de gemeente Almere woedt momenteel discussie over de vestiging van het nieuwe themawinkelcentrum Almere Poort, met een oppervlakte van 30.000 vierkante meter. Ondernemers uit de binnenstad van Almere vrezen dat vestiging van dit nieuwe winkelcentrum – met een ruime detailhandelsbestemming – ten koste gaat van het consumentenbestedingen in de binnenstad van Almere, en de winkelleegstand in het centrum van Almere hierdoor sterk zal oplopen. De provincie Flevoland heeft geen provinciale verordening voor detailhandelsbeleid.

Regionale aanpak

De provincie Brabant heeft een multidisciplinair Expertteam Detailhandel ingesteld om Brabantse gemeenten te verleiden om regionaal onderlinge afspraken te maken over detailhandelsbeleid. Met een discussienota slingerde de provincie eerst de discussie aan, om vervolgens in regionale bijeenkomsten meningen op te halen en gemeenten te overtuigen om regionaal de retailplancapaciteit terug te dringen en hun detailhandelsbeleid regionaal in plaats van lokaal te gaan maken. Enkele eerste conclusies van het expertteam: per saldo moeten er geen extra meters winkelruimte meer bij komen; er moet wel ruimte blijven voor dynamiek; de overheid moet betrouwbaar(der) en consistent(er) detailhandelsbeleid maken. Het expertteam schroomt niet om te benoemen dat bij het ontbreken van perspectief voor bestaande winkelgebieden, gestuurd moet worden op functieverandering. Het is hoopgevend dat een aantal provinciale overheden de omschakeling maakt van actief ontwikkelbeleid naar actieve regievoering op detailhandelsplanning.

Aanpak winkelleegstand vraagt om actie op verschillende schaalniveaus - Afbeelding 1

‘Aanpak winkelleegstand vraagt om actie op verschillende schaalniveaus - Afbeelding 1’


Cijfers en context winkelleegstand

De leegstand van winkels in Nederlandse steden neemt toe. In 2013 bedraagt deze gemiddeld 6,5% procent, naar verwachting oplopend tot 9 à 10% in de komende jaren. Er zijn grote verschillen tussen provincies en regio’s, maar ook tussen verschillende winkelgebieden binnen steden (A-, B- en C-locaties). Lokaal zijn er uitschieters van 20% leegstand. Het is bekend dat diverse factoren van invloed zijn op winkelleegstand, zoals de economische teruggang, vergrijzing, bevolkingskrimp, de opkomst van internetverkoop. Maar ook de sterke toename van het winkelvloeroppervlak in de laatste decennia resulteerde in leegstaande winkelpanden.

Excursie Aanpakken van Winkelleegstand in Helmond
Op 25 juni 2013 organiseren Platform31, de Kamer van Koophandel en Locatus, i.s.m. de gemeente Helmond, de tweede excursie Aanpakken van winkelleegstand. Thema’s: Hoe werkt succesvol centrummanagement? Wat levert het provinciale Brabantse detailhandelsbeleid op? Hoe werkt in Roermond de verhouding tussen het perifere Designer Outlet Center en het stadshart? Meer weten of aanmelden? Klik hier

Meer informatie

Wilt u verder lezen over winkelleegstand?
- Platform31, Kennisdossier Winkelleegstand
- Kamer van Koophandel, Winkelleegstand praktisch oplossen
- Locatus, Rapport Winkelleegstand 2013
- www.overbewinkeling.nl

Neem voor vragen over dit artikel of de excursie in Helmond contact op met Hanneke van Rooijen, Platform31, hanneke.vanrooijen@platform31.nl


Cover: ‘Aanpak winkelleegstand vraagt om actie op verschillende schaalniveaus - Afbeelding 1’


Portret - Arjan Raatgever

Door Arjan Raatgever

Projectleider bij Platform31

Portret - Hanneke van Rooijen

Door Hanneke van Rooijen

(Web)redacteur en informatiespecialist bij Platform31


Meest recent

Foto presentatie Onze Plek door Platform Ontwerp NL (bron: Platform Ontwerp NL)

Ruimtelijk ingrijpen, kijk dan eerst naar de sociale samenhang

Deze week presenteerde Platform Ontwerp NL de publicatie 'Onze plek - de cultuur van de leefomgeving'. In opdracht van het ministerie van OCW gingen ontwerpers het gesprek aan met groepen door heel Nederland over hun leefomgeving.

Onderzoek

8 november 2024

Zuidas in Amsterdam door Aerovista Luchtfotografie (bron: shutterstock)

Klein Manhattan aan de Zuidas

Over vijftien jaar is de Zuidas een prominent bruisend centrum en rijden de auto’s ondergronds. Hoe kun je van dit zakendistrict een levendige stadswijk maken voor iedereen? Tijdens een rondgang probeert Simon Kooistra meer overzicht te krijgen.

Casus

8 november 2024

Weekoverzicht 7 november 2024 door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was een week vol ideeën van vroeger en zachte dwang voor de toekomst

Wil je helemaal bij zijn bij de (gebieds)ontwikkelingen van de afgelopen week? Dan zijn dit de stukken die je gelezen moet hebben. Deze week balanceren de experts tussen de ideeën van vroeger en de zachte dwang voor de toekomst.

Weekoverzicht

7 november 2024