Daarmee geeft het PBL aan dat er nú extra stappen moeten worden gezet om de langetermijnopgaven het hoofd te bieden. Nederland is nog onvoldoende voorbereid op ingrijpende veranderingen – in demografie, klimaat, biodiversiteit en de beschikbaarheid van grondstoffen – die zich in de komende decennia kunnen openbaren.
De Balans van de Leefomgeving
Het PBL evalueert in de Balans van de Leefomgeving het rijksbeleid voor milieu, natuur en ruimte. De Balans geeft parlement, kabinet en de samenleving een feitelijk onderbouwd inzicht in de huidige kwaliteit van de fysieke leefomgeving. Het is de tweejaarlijkse peilstok van het PBL, die aangeeft in hoeverre de door de overheid ten doel gestelde leefomgevingskwaliteit tijdig wordt bereikt.
De fysieke leefomgeving in Nederland is redelijk op orde…
Nederland heeft zijn eigen leefomgeving redelijk goed op orde. Lucht, water en bodem zijn redelijk schoon, zeker vergeleken met 25 jaar geleden, toen het eerste Nationaal Milieubeleidsplan (NMP) verscheen en het milieubeleid in volle omvang werd ingezet. De huisvesting van Nederlandse burgers is naar internationale maatstaven van hoge kwaliteit. De reistijdverliezen op het wegennet zijn de laatste vijf jaar met 40 procent gedaald, ondanks een toename van het wegverkeer. De tekortkomingen aan het dijkenstelsel zijn onderkend en worden aangepakt. Het aantal bedreigde planten- en diersoorten in Nederland neemt niet langer toe en voorzichtig treedt zelfs enig herstel op. Het gebruik van antibiotica in de veehouderij is de afgelopen vijf jaar meer dan gehalveerd. Hiermee is het beleidsdoel van 2013 ruim gehaald.
…maar veel doelen worden nog niet gehaald
Als de feitelijke ontwikkelingen worden vergeleken met de doelen die diverse kabinetten hebben vastgesteld, dan ontstaat een minder rooskleurig beeld (zie de ‘verkeerslichtentabel’). Veel doelen – onder andere diverse internationaal aangegane verplichtingen ten aanzien van lucht, water en natuur – kunnen alleen worden bereikt door het huidige en voorgenomen beleid te intensiveren (code oranje). Voor een aantal beleidsdoelen, zoals voor voedselverspilling en de milieudruk op natuur, is volgens het PBL zelfs een fundamentele beleidsherziening nodig (code rood).
Voorzichtig met bouwen
Interessant is de conclusie van de Balans over de woningmarkt. Het PBL constateert dat het aantal jonge gezinnen op de lange termijn afneemt en dat er veel koopwoningen van ouderen beschikbaar komen. Provincies en vooral gemeenten zullen hier in regionaal verband rekening mee moeten houden. Tijdig anticiperen kan problemen die zich nu voordoen in de krimpregio’s mogelijk voorkomen. Denk hierbij aan leegstand en sterke waardedalingen van woningen. Aanpassen van de bestaande woningvoorraad aan de actuele wensen wordt belangrijker dan nieuwbouw. Ook het herbestemmen van bestaande (leegstaande) kantoren, winkels en ander vastgoed kan een alternatief zijn voor nieuwbouw van woningen.
Alarmerend in dat verband is dat uit een (eveneens recente) analyse van het PBL blijkt dat in maar liefst 72% van de bestemmingsplannen de ladder voor duurzame verstedelijking niet wordt toegepast, terwijl dat sinds 2012 wettelijk is verplicht. Zoals wij eerder hebben beschreven, kan dat tot juridische problemen leiden.
Bron: De Balans van de Leefomgeving 2014 is te downloaden op http://themasites.pbl.nl/balansvandeleefomgeving/2014/
Zie ook:
Door Aart Jan van der Ven
Advocaat ruimtelijke bestuursrecht bij Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn
