Caravans door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Beeldessay: stilte voor de gebiedsontwikkelaars

1 december 2023

2 minuten

Opinie De ruimte in onze steden wordt schaarser en schaarser. De laatste open plekken zijn niet alleen goud voor gebiedsontwikkelaars, maar vormen ook een laatste doorkijkje naar het verleden. In zijn beeldessay ‘stilte voor de gebiedsontwikkelaars’ brengt Joost Zonneveld de laatste rafelrand binnen de Amsterdamse Ring in beeld.

Als bewoner van de Amsterdamse Schinkelbuurt rijd ik iedere dag over het Havenstraatterrein in Zuid. Het is een bijzonder stukje stad waar de tijd stil lijkt te staan. Vanwege de graffiti, de half verroeste loodsen en de enorme plassen die er liggen als het flink geregend heeft. Vanwege de tweedehandswinkels die iedere dag op een aanzienlijke groep koopjesjagers kunnen rekenen. Vanwege de ondernemers in de loodsen die zich nauwelijks laten zien maar soms via een open deur de voorbijganger een blik gunnen van wat zich binnen afspeelt. En vanwege de wirwar van tramsporen die eindigen/beginnen bij het voormalige Haarlemmermeerstation.

Het is een fascinerend terrein dat in 1915 in gereedheid werd gebracht als emplacement voor de spoorverbinding Amsterdam-Haarlemmermeer-Aalsmeer en vanaf de jaren 70 van de vorige eeuw – toen een trein op dit traject niet langer rendabel bleek – in gebruik is als bedrijventerrein. Maar steeds hingen nieuwe plannen boven het gebied en die gingen steeds om verschillende redenen niet door – waarbij de bouwcrisis en verzet van de zittende gebruikers van het terrein een hoofdrol speelden.

De meest recente plannen voor woningbouw op het terrein werden aanvankelijk nog gedwarsboomd door het succesvolle protest van de vrijwilligers van de Electrische Museumtramlijn Amsterdam. Zij hadden met hun volledige collectie historische trams moeten verkassen. Daar stak de Raad van State een stokje voor. Er kwam vervolgens een polderoplossing (het museum mag blijven maar met minder trams) en daarmee staat de deur wagenwijd open voor een gebiedsontwikkelaar die de door de gemeente gevraagde 500 woningen (en onder meer een basisschool en bedrijfsruimte) wil realiseren. Het is het lot van menige rafelrand, het is stilte voor de gebiedsontwikkelaars.

Bank met graffiti door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

‘Bank met graffiti’ door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)


Inboedels door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

‘Inboedels’ door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)


Mevius verbleekt door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

‘Mevius verbleekt’ door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)


De Duiventil door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

‘De Duiventil’ door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)


Loods Havenstraatterrein door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

‘Loods Havenstraatterrein’ door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)


Spoorbalken door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

‘Spoorbalken’ door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)


Oude loodsen en nieuwbouw door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

‘Oude loodsen en nieuwbouw’ door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)


Zonder titel door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

‘Zonder titel’ door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)


Spoor door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

‘Spoor’ door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)


AT5-journalist Ronald Olsthoorn maakte dit jaar de prachtige documentaire ‘De strijd om de Havenstraat’ over de gebruikers van het gebied die zich verbonden voelen met deze vrijplaats en hier willen blijven werken – en soms wonen. De vijfdelige documentaire is hier te bekijken.


Cover: ‘Caravans’ door Joost Zonneveld (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)


Portret - Joost Zonneveld

Door Joost Zonneveld

Voormalig hoofdredacteur van Gebiedsontwikkeling.nu


Meest recent

Valley, Amsterdam-Zuidas door Ceescamel (bron: Wikimedia Commons)

De nieuwe stedenbouw is groen

Jaap Modder belichtte eerder de toekomst van de stedenbouw en het groen ontwikkelen in de stad. In zijn nieuwste bespreking komen beide thema’s samen. Een boek waarin negentien vakgenoten spreken over verstedelijking in relatie tot menselijk welzijn.

Recensie

11 juli 2025

Weekoverzicht donderdag 10 juli door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van het ruimtelijk rechtbreien

Het ging deze week over rechtbreien. In fysiek opzicht bij het landschapsherstel in Brabant en een alternatief gebruik van parkeerplaatsen. Maar ook procesmatig, zoals bij het dichten van de kloof tussen bestuurders en ontwerpers.

Weekoverzicht

10 juli 2025

Kleine Beerze hermeandering door Nadine van den Berg (bron: Ministerie VRO)

Van krom naar recht en weer naar krom, Brabants beekherstel doet het landschap goed

Journalist Mark Hendriks en fotograaf Nadine van den Berg gaan in actuele projecten op zoek naar ruimtelijke kwaliteit. In aflevering 5 gaat het naar de Kleine Beerze in Brabant, waar beekherstel veel goed doet.

Uitgelicht
Casus

10 juli 2025