In heel Nederland zijn jarenlang nieuwe woon- en werklocaties in ontwikkeling genomen om de groeiende vraag naar woningen en bedrijfsruimte te kunnen accommoderen. Het zijn niet alleen de nieuwe woonwijken bij de grote steden, maar ook talloze uitbreidingen bij kleinere gemeenten. Iedereen kent wel voorbeelden in de nabije omgeving. Om dergelijke ontwikkelingen mogelijk te maken zijn gemeenten vaak al in een vroeg stadium gestart met de ver- werving van de benodigde gronden. Een dergelijk actief grondbeleid was namelijk één van de instrumenten om de ontwikkeling te kunnen sturen en minder afhankelijk te zijn van de bestaande eigendomssituatie. Soms zijn de handen ineengeslagen met ontwikkelende marktpartijen omdat zij gronden in bezit hadden. Eveneens maakten gemeenten vaak dankbaar gebruik van de kennis en het investerend vermogen van de marktpartijen. Op die wijze zijn diverse samenwerkingsverbanden tussen publieke en private partijen ontstaan.
Door de economische crisis en de daarmee verband houdende stagnatie in de woningverkoop hebben veel van de bovengenoemde ontwikkelingen averij opgelopen. Zo zijn bij lopende projecten de exploitatieperiodes verlengd en worden nieuwe bouwinitiatieven getemporiseerd, verkleind of zelfs geschrapt. De financiële gevolgen kennen we. De investeringen die hebben plaatsgevonden, bijvoorbeeld in de eerder genoemde grondverwerving, worden niet tijdig goedgemaakt door grondverkopen en leiden tot toenemende rentelasten. Soms blijkt het ook onvermijdelijk om gronden af te waarderen. Dat doet pijn bij gemeenten en marktpartijen die betere resultaten hadden verwacht.
Transformatie op de agenda
Wanneer de marktsituatie weer begint te herstellen, zullen bepaalde locaties ongetwijfeld alsnog tot ontwikkeling worden gebracht. Er zal echter ook een deel van de voorgenomen plannen definitief niet doorgaan. Dat komt omdat lokale groeiambities neerwaarts zijn bijgesteld of omdat de crisis gebruikt is om een eventuele overprogrammering in versneld tempo te corrigeren. Er zal in ieder geval een nog verdergaande accentverschuiving plaatsvinden van de ontwikkeling van nieuwe buitenstedelijke woon- en werklocaties naar de transformatie van binnenstedelijke locaties. Deze locaties komen beschikbaar doordat zij economisch of fysiek te sterk verouderd zijn om nog goed te functioneren. Een voorbeeld daarvan zijn gedateerde bedrijfsterreinen of voormalige havengebieden. Daarnaast komen locaties beschikbaar doordat keuzes in de bedrijfsvoering ertoe leiden dat deze functies niet langer op een bepaalde plek worden gehandhaafd. Illustratief zijn defensieterreinen die worden gesloten of worden afgestoten.
Zie voor de volledige publicatie:
Door Jeroen van Lemmen
Senior adviseur/projectmanager gebiedsontwikkeling bij DHV
