Bouwplaats 01

Binnenstedelijke transformatie krijgt nieuwe dynamiek

7 maart 2012

2 minuten

Nieuws Veel bouwplannen stagneren of worden zelfs geschrapt. Als de bouwmachine weer op gang komt, zullen vooral binnenstedelijke locaties in ontwikkeling worden genomen. Hierbij is een andere aanpak vereist dan bij uitleglocaties. Hoe kunnen gemeenten met minder stuurmogelijkheden toch gewenste ontwikkelingen in gang zetten?

In heel Nederland zijn jarenlang nieuwe woon- en werklocaties in ontwikkeling genomen om de groeiende vraag naar woningen en bedrijfsruimte te kunnen accommoderen. Het zijn niet alleen de nieuwe woonwijken bij de grote steden, maar ook talloze uitbreidingen bij kleinere gemeenten. Iedereen kent wel voorbeelden in de nabije omgeving. Om dergelijke ontwikkelingen mogelijk te maken zijn gemeenten vaak al in een vroeg stadium gestart met de ver- werving van de benodigde gronden. Een dergelijk actief grondbeleid was namelijk één van de instrumenten om de ontwikkeling te kunnen sturen en minder afhankelijk te zijn van de bestaande eigendomssituatie. Soms zijn de handen ineengeslagen met ontwikkelende marktpartijen omdat zij gronden in bezit hadden. Eveneens maakten gemeenten vaak dankbaar gebruik van de kennis en het investerend vermogen van de marktpartijen. Op die wijze zijn diverse samenwerkingsverbanden tussen publieke en private partijen ontstaan.

Door de economische crisis en de daarmee verband houdende stagnatie in de woningverkoop hebben veel van de bovengenoemde ontwikkelingen averij opgelopen. Zo zijn bij lopende projecten de exploitatieperiodes verlengd en worden nieuwe bouwinitiatieven getemporiseerd, verkleind of zelfs geschrapt. De financiële gevolgen kennen we. De investeringen die hebben plaatsgevonden, bijvoorbeeld in de eerder genoemde grondverwerving, worden niet tijdig goedgemaakt door grondverkopen en leiden tot toenemende rentelasten. Soms blijkt het ook onvermijdelijk om gronden af te waarderen. Dat doet pijn bij gemeenten en marktpartijen die betere resultaten hadden verwacht.

Transformatie op de agenda

Wanneer de marktsituatie weer begint te herstellen, zullen bepaalde locaties ongetwijfeld alsnog tot ontwikkeling worden gebracht. Er zal echter ook een deel van de voorgenomen plannen definitief niet doorgaan. Dat komt omdat lokale groeiambities neerwaarts zijn bijgesteld of omdat de crisis gebruikt is om een eventuele overprogrammering in versneld tempo te corrigeren. Er zal in ieder geval een nog verdergaande accentverschuiving plaatsvinden van de ontwikkeling van nieuwe buitenstedelijke woon- en werklocaties naar de transformatie van binnenstedelijke locaties. Deze locaties komen beschikbaar doordat zij economisch of fysiek te sterk verouderd zijn om nog goed te functioneren. Een voorbeeld daarvan zijn gedateerde bedrijfsterreinen of voormalige havengebieden. Daarnaast komen locaties beschikbaar doordat keuzes in de bedrijfsvoering ertoe leiden dat deze functies niet langer op een bepaalde plek worden gehandhaafd. Illustratief zijn defensieterreinen die worden gesloten of worden afgestoten.

Zie voor de volledige publicatie:


Cover: ‘Bouwplaats 01’


Portret - Jeroen van Lemmen

Door Jeroen van Lemmen

Senior adviseur/projectmanager gebiedsontwikkeling bij DHV


Meest recent

Een bovenaanzicht van een parkeerplaats door Bjorn Beheydt (bron: shutterstock)

Wat te doen met al die parkeerplaatsen? Twee voorbeelden van groot tot klein

Moeten we de automobiel nog wel zo’n prominente plek geven in de stad? Zijn er geen andere oplossingen denkbaar, die meer doen voor leefbaarheid en ruimtelijke kwaliteit? Twee projecten, in Texas en Nijmegen, laten zien dat het ook anders kan.

Analyse

9 juli 2025

Heerhugowaard door Rudmer Zwerver (bron: shutterstock)

Het vereveningsfonds: meer sturingskracht voor betaalbare nieuwbouw

Gemeenten zonder veel grond in eigendom kunnen met het vereveningsfonds sturen op het realiseren van betaalbare woningen. Platform31 bracht de ervaringen in drie gemeenten in beeld.

Onderzoek

9 juli 2025

Large Brown Meeting Table door Rawpixel.com (bron: shutterstock)

Ontwerpkracht moet een betere plek krijgen aan de bestuurstafels

Jutta Hinterleitner, Karin Peeters en Taco Postma schreven in opdracht van Platform Ontwerp NL een essay over hoe de kloof tussen ontwerp(ers) en bestuurders kan worden gedicht. Daarvoor werden negen projecten aan een analyse onderworpen.

Analyse

8 juli 2025