2015.01.08_Boekrecensie omgevingsrecht_660

Boekrecensie: Omgevingsrecht

8 januari 2015

4 minuten

Recensie In 2011 startte het project “Eenvoudig Beter” met als doel bestaande wetgeving voor ruimtelijke ordening, water, milieu, natuur, monumentenzorg en bouwregelgeving te moderniseren en te integreren. Dat is hard nodig, niet alleen in het kader van de deregulering en uniformering. Het omgevingsrecht was en is nu nog steeds versnipperd en verdeeld over tientallen wetten: voor bodem, bouwen, geluid, infrastructuur, mijnbouw, milieu, monumentenzorg, natuur, ruimtelijke ordening en waterbeheer gelden verschillende regimes en procedures. Dat maakt relatieve buitenstaanders natuurlijk volkomen gek. Het is dan ook goed dat er eindelijk een meer efficiënte en begrijpelijke proces- en rechtsgang zal ontstaan waar het gaat om wijzigingen van de fysieke leefomgeving, het gebruik van natuurlijke hulpbronnen, activiteiten waardoor emissies, hinder of risico’s worden veroorzaakt of juist het nalaten van activiteiten. Het uiteindelijke stelsel kent directe consequenties voor bouwgerelateerde onderwerpen als bouwwerken, infrastructuur, watersystemen, water, bodem, lucht, landschap, natuur en cultureel erfgoed. Dat is nogal wat.

Het eerste resultaat is de nieuwe Omgevingswet - althans het wetsvoorstel daartoe - die na een intensieve voorbereidings- en overlegfases onlangs in de Tweede Kamer werd besproken. Er zijn experimenten op talloze fronten gaande, zoals met het “ontslakken” bij enkele pilotgemeenten. De vaste kamercommissie heeft enkele consultatiesessies met stakeholders, ook om pijnpunten te ondervangen. Zo liet o.a. de NEPROM de nodige kritiek horen (ook in Cobouw van 2 september jl.) omdat er nog te weinig aandacht zou zijn gegeven aan de voorspelbaarheid, uniformiteit en beperking van de regelgeving op rijksniveau. Daardoor ontstaat het risico dat – bijvoorbeeld door het oprekken van normen, zoals de ladder voor duurzame verstedelijking, - op gemeentelijk niveau allerlei extra eisen aan bijvoorbeeld woningbouw worden toegevoegd waardoor sprake is van een ongewenste vorm van rechtsongelijkheid.

Het wetgevingsproces bevindt zich nog maar in een eerste fase. Uiteindelijk zullen naar verwachting 26 (!) wetten worden vervangen door de Omgevingswet, maar zo ver is het nog lang niet. De Crisis- en herstelwet, de Ontgrondingenwet, de Planwet Verkeer en Vervoer, de Wet Bodembescherming, de Woningwet en nog veel meer wetten zullen geheel of gedeeltelijk worden geïncorporeerd in een nieuw juridisch stelsel. Dat zal op een “modulaire” wijze gebeuren, aldus verantwoordelijk minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu. Zij heeft overigens gelijktijdig de op zich lovenswaardige ambitie het omgevingsrecht beter te laten aansluiten op duurzame ontwikkeling, regionale verschillen en vroegtijdige betrokkenheid van belanghebbenden bij de besluitvorming over bouwprojecten.

De huidige stand van zaken (vanaf 1 januari 2015) op het gebied van het omgevingsrecht is opgenomen in het boek Omgevingsrecht 2014-2015, wet- en regelgeving.

Ook de uitvoeringsregelgeving gaat op de schop. Alleen al de 120 (!) algemene maatregelen op bestuur en een vergelijkbaar aantal ministeriële regelingen worden teruggebracht tot vier besluiten. Het Omgevingsbesluit (procedurele bepalingen), het Besluit kwaliteit leefomgeving (inhoudelijke randvoorwaarden voor het handelen van de overheid), besluit voor het bouwen en een besluit voor milieu en water. Dat klinkt overzichtelijk, hoewel de invloed van Europese regels en sectorale normen zich ook hier zal laten gelden. Niettemin is sprake van een omvangrijke wetswijziging en de verwachting is dan ook dat de effectuering daarvan pas in 2018 zal plaatsvinden. Niettemin is het nu al van belang om op de geplande wijzigingen te anticiperen. En daar ook op te reageren: nu nog bestaat immers de kans om wijzigingen door te voeren. Dat kan door kennis te nemen van de inhoudelijke veranderingen en de consequenties voor de bouwketen, maar ook door die te combineren met de opvattingen over het omgevingsrecht door derden. Dat de interne logistiek en de procedurele voorbereidingen van menig bedrijf in de bouwketen op de schop zal moeten is wel duidelijk. Het zou het signaal kunnen zijn voor een interne organisatie- en verbeteringsslag, vooral ook op het punt van digitalisering. Gelukkig is er juist nu tijd om dit gewenningsproces in te gaan; er komen ongetwijfeld workshops, seminars, leergangen en studiemateriaal over dit onderwerp, maar zoals zo vaak is de praktijk vaak veel weerbarstiger. Of de wetgevingsjuristen zich dat ook voldoende realiseren is de vraag; ook zij zullen gebaat zijn bij realistische alternatieven en praktijk gerelateerde wijzigingsvoorstellen waar het gaat om regels voor de fysieke omgeving.

Mail de auteur, Drs Robbert Coops: rcoops@wvhcommunicatie.nl

Omgevingsrecht 2014-2015; wet- en regelgeving; onder redactie van mr P.I. Haccou, mr M.J. Tunnissen en mr J.A.B. Janus, ISBN 978-90-820914-1-0, ROM B.V., Den Haag, 2014. Het boek is te bestellen via info@romagazine.nl, €35,00.


Cover: ‘2015.01.08_Boekrecensie omgevingsrecht_660’


Robbert Coops

Door Robbert Coops

Sociaal-geograaf en geassocieerd partner bij Winkelman van Hessen


Meest recent

Een bovenaanzicht van een parkeerplaats door Bjorn Beheydt (bron: shutterstock)

Wat te doen met al die parkeerplaatsen? Twee voorbeelden van groot tot klein

Moeten we de automobiel nog wel zo’n prominente plek geven in de stad? Zijn er geen andere oplossingen denkbaar, die meer doen voor leefbaarheid en ruimtelijke kwaliteit? Twee projecten, in Texas en Nijmegen, laten zien dat het ook anders kan.

Analyse

9 juli 2025

Heerhugowaard door Rudmer Zwerver (bron: shutterstock)

Het vereveningsfonds: meer sturingskracht voor betaalbare nieuwbouw

Gemeenten zonder veel grond in eigendom kunnen met het vereveningsfonds sturen op het realiseren van betaalbare woningen. Platform31 bracht de ervaringen in drie gemeenten in beeld.

Onderzoek

9 juli 2025

Large Brown Meeting Table door Rawpixel.com (bron: shutterstock)

Ontwerpkracht moet een betere plek krijgen aan de bestuurstafels

Jutta Hinterleitner, Karin Peeters en Taco Postma schreven in opdracht van Platform Ontwerp NL een essay over hoe de kloof tussen ontwerp(ers) en bestuurders kan worden gedicht. Daarvoor werden negen projecten aan een analyse onderworpen.

Analyse

8 juli 2025