Onderzoek In de praktijk van de stedelijke gebiedsontwikkeling is behoefte aan nieuwe financieringsinstrumenten na het instorten van de kantorenmarkt en het stilvallen van de woningmarkt. Crowdfunding is een nieuw financieringsinstrument dat in andere sectoren (zoals de muziek-, film- en kunstsector) al succesvol wordt ingezet. Inmiddels kan ook het eerste succes in de Nederlandse vastgoedpraktijk gemeld worden (VechtclubXL in Utrecht). Het is echter onduidelijk hoe dit instrument werkt en hoe dit instrument kan worden toegepast in de praktijk van stedelijke gebiedsontwikkeling.
In het kader van de masterscriptie aan de opleiding Master City Developer is in beeld gebracht hoe het financieringsinstrument ‘crowdfunding’ werkt en onderzocht op welke wijze crowdfunding kan worden toegepast bij stedelijke gebiedsontwikkeling. Daarbij is het vak stedelijke gebiedsontwikkeling benaderd vanuit het besef dat de praktijk verandert richting meer organische en kleinschaligere ontwikkelingen.
Wat is crowdfunding?
Crowdfunding is een open verzoek via internet en eventueel andere media aan een ongedefinieerd netwerk van mensen (menigte) voor een financiële bijdrage aan een initiatief. In ruil daarvoor ontvangt de menigte het toekomstige product of een andere materiële dan wel immateriële tegenprestatie. Een intermediair brengt de initiatiefnemer en de menigte bij elkaar op zijn online platform
‘Crowdfunding, gemeenschapsfinanciering in stedelijke gebiedsontwikkeling - Afbeelding 1’
Bron: Bewerking van Martin Marsoeki jr. (2012)
Vier vormen van crowdfunding worden onderscheiden:
1. Lening: lenen van geld voor een beperkte periode aan een bedrijf of particulier tegen een rentevergoeding;
2. Investering: investeren in een bedrijf en daar zeggenschap en winstdeling voor terugkrijgen;
3. Donatie: ondersteunen van een goed doel en daar een immateriële tegenprestatie en eventueel een kleine materiële tegenprestatie voor krijgen;
4. Voorverkoop: ondersteunen van de ontwikkeling van een product en daar een materiële tegenprestatie voor krijgen in de vorm van minimaal de leverantie van het gerealiseerde product.
Onderstaand figuur geeft een overzicht van de actoren in de crowdfundingcampagne en de verschillende crowdfundingvormen.
‘Crowdfunding, gemeenschapsfinanciering in stedelijke gebiedsontwikkeling - Afbeelding 2’
Bij crowfundingcampagnes treden netwerkeffecten op die ook te zien zijn bij de verspreiding van berichten op sociale webmedia, zoals Facebook en Twitter. Om van deze effecten te kunnen profiteren is het voor een initiatiefnemer belangrijk dat deze beschikt over een brede offline basis van mensen die hem of haar én het initiatief steunen. Denk bij deze groep aan familie, vrienden, buren en collega’s. Door hun ondersteuning in de vorm van donaties en positieve vermeldingen (zoals ‘Likes’), zullen onbekenden van de initiatiefnemer (de anonieme menigte) vertrouwen krijgen in het initiatief en de initiatiefnemer. Als dit lukt ontstaat er een sneeuwbaleffect (“engagement moment”) en wordt het financieringsdoel (“target”) gehaald. Het theoretische financieringspad van een succesvolle crowdfundingcampagne verloopt volgens de grafiek in onderstaande figuur.
‘Crowdfunding, gemeenschapsfinanciering in stedelijke gebiedsontwikkeling - Afbeelding 3’
Bron: Ordanini et al. (2011)
Het scheppen van een vertrouwensband tussen initiatiefnemer en de menigte is essentieel voor het slagen van de campagne. De menigte moet erop kunnen vertrouwen dat de initiatiefnemer het gedoneerde geld werkelijk inzet voor het initiatief en het niet aan bijvoorbeeld een wereldreis besteed. Bovendien moet de initiatiefnemer voldoende kennis en doorzettingsvermogen hebben om de ontwikkeling met succes te realiseren. De intermediair speelt hierin een belangrijke rol. Bijvoorbeeld door initiatiefnemers en hun initiatieven te screenen. Het initiatief moet bovendien voldoende urgent zijn voor de personen in de anonieme menigte. Degene die overweegt een bijdrage te leveren moet enthousiast worden van het initiatief, omdat het voor hem of haar een concreet probleem oplost of een bijzondere kans biedt.
Crowdfunding in stedelijke gebiedsontwikkeling
Crowdfunding sluit goed aan bij de nieuwe organische ontwikkelmethoden in het veranderende vakgebied van stedelijke gebiedsontwikkeling. De crowdfundingvormen Lening, Investering en Donatie kunnen met succes worden ingezet in stedelijke gebiedsontwikkeling, maar voor de vorm Voorverkoop is geen plek. Dat laatste kan verklaard worden door de grote financiële waarde van de producten die als onderdeel van stedelijke gebiedsontwikkeling worden gerealiseerd en verkocht, zoals woningen en bedrijfsruimten, maar ook door de fysieke verankering op een specifieke plaats van de producten die worden gerealiseerd en verkocht. Daarmee wordt de mogelijke omvang van de menigte beperkt. Onderstaande matrix geeft de afhankelijkheden weer tussen de crowdfundingvormen, de context van het project en de soort meerwaarde die gerealiseerd wordt.
‘Crowdfunding, gemeenschapsfinanciering in stedelijke gebiedsontwikkeling - Afbeelding 4’
Voor ontwikkelaars, burgers en ondernemers is de inzet van crowdfunding een kansrijke aanpak om (kleinschalige) ontwikkelingen te financieren en betrokkenheid te realiseren. Daarbij kan crowdfunding ook een rol spelen om de waardeketen in stedelijke gebiedsontwikkeling op gang te brengen met de financiering van leefbaarheidsprojecten. Nadat de leefbaarheid van de omgeving weer voldoende is toegenomen, zullen nieuwe huurders en kopers geïnteresseerd raken om zich in het gebied te vestigen. De waardeketen komt weer op gang en stedelijke gebiedsontwikkeling met behulp van meer traditionele financieringsmethoden wordt weer mogelijk.
Geïnteresseerd? Neem contact op met Barry Hol via barry.hol@yacht.nl
Zie ook:
Door Barry Hol
Projectmanager bij Yacht
