Cultuur van leren nodig voor integrale waterprojecten

Promotie Sebastiaan van Herk: Delivering Integrated Flood Risk Management. Governance for collaboration, learning and adaption.

Zeker in de huidige (geglobaliseerde) samenleving, die gekenmerkt wordt door een grote mate van complexiteit, onzekerheid en de snellere openvolging van (technologische) ontwikkelingen en innovaties, wordt het belang van leren en kennis steeds vaker erkend (zie bijvoorbeeld het WRR-rapport ‘Naar een lerende economie’ of het onlangs verschenen artikel Leren van leren in gebiedsontwikkeling).

Het proefschrift van Sebastiaan van Herk, dat op 14 februari is verdedigd, laat zien dat leren en kennisontwikkeling belangrijke middelen zijn om een bijdrage te leveren aan de transitie van overstromingsbescherming naar integraal (hoog)waterbeheer (Integrated Flood Risk Management; IFRM). De doelstellingen van IFRM zijn namelijk breder dan louter het implementeren van maatregelen ter bescherming tegen hoogwater (zoals bijvoorbeeld dijken). IFRM beschouwt een portfolio van maatregelen voor de beheersing van overstromingsrisico’s en wateroverlast. Hierdoor is het noodzakelijk om ook andere doelstellingen in het domein van ruimtelijke ordening en planning zoals huisvesting, natuurbeheer, economische ontwikkeling en mobiliteit in afweging mee te nemen. Dit betekent dat IFRM vraagt om samenwerking tussen meerdere disciplines en tussen een groep actoren met verschillende belangen en middelen. Hun gezamenlijke kennis en middelen zijn nodig om te komen tot de gewenste uitkomsten van een IFRM-project. In het proefschrift zijn richtlijnen ontwikkeld voor het planningsproces van IFRM-projecten waarbij leren en kennis een belangrijke rol innemen. Tevens is er een raamwerk ontwikkeld om het leren te stimuleren en te evalueren. Het raamwerk classificeert leer uitkomsten in drie categorieën; interpretaties (filosofieën of paradigma’s), structuren (organisatiemodellen en patronen) en praktijken (cognitief en gedrag).

Uit de vier onderzochten casussen in het promotieonderzoek (Stadswerven, Westflank, Eiland van Dordrecht en Ruimte voor de Rivier), blijkt dat organisatiestructuren en -processen participatie van en samenwerking tussen verschillende actoren dienen te stimuleren, omdat hun gezamenlijke kennis en middelen nodig zijn. Bovendien leidt die kennis tot legitimering van en vertrouwen in het planningsproces. Verder geeft Sebastiaan van Herk aan dat leren tussen actoren en disciplines gestimuleerd moet worden om ook te kunnen omgaan met de politieke en economische dynamiek. De resultaten van dit promotieonderzoek wijzen er tevens op dat de vier casussen hebben bijgedragen aan de transitie naar integraal (hoog)waterbeheer. Nieuwe methoden voor het ontwerp en analyse van maatregelen zijn ontwikkeld, beleid en wetgeving zijn aangepast om nieuwe maatregelen te kunnen implementeren en nieuwe organisatiestructuren en -processen zijn ontwikkeld en worden inmiddels gebruikt in nieuwe projecten, zoals in het Deltaprogramma en het Hoogwaterbeschermingsprogramma. Daarnaast hebben de casussen bijgedragen aan het leren van individuen en organisaties en het ontstaan van netwerken tussen hen.

Kortom, het lijkt erop dat leren en kennis zowel de motor zijn voor innovatie als een antwoord op veranderingen en vernieuwingen. Met andere woorden: leren en kennis zijn instrumenteel.

Download het proefschrift van Sebastiaan van Herk:
'Delivering Integrated Flood Risk Management. Governance for collaboration, learning and adaption' (pdf)