Thumb_samenwerking en allianties_0_1000px door Onbekend (bron: Shutterstock)

De associatie stad, bottom-up of outside-in

28 oktober 2010

2 minuten

Nieuws We-City is niet van vandaag of gisteren. Integendeel, het is al eeuwenoud en feitelijk ‘structurationeel’ voor de verstedelijking in de Delta van Rijn, Maas en Schelde (RMS). Het spoort met andere opvattingen over de Noordwest-Europese verstedelijking. Daarom is het opmerkelijk dat bij al die (rijks)bouwmeesters, planologen en (architectuur)historici, die weer pleiten voor een stedenbouw en planologie van onderop, zo weinig besef is van deze geschiedenis.

In zijn postuum gepubliceerde poging om de Occidentale stad te positioneren ten opzichte van de Oriëntale stad of die van de Antieken, karakteriseerde Max Weber ‘die schwurgemeinschafliche Verbrüderung’ als de meest wezenlijke karakteristiek van de opkomende verstedelijking in het Europese Avondland. In zijn optiek was het wezenlijk nieuwe van die middeleeuwse stad dat men lid kon worden van een commune, die ‘burgerij’ heette. Daarmee verkregen de zogenoemde ‘homines novi’ – de marskramers, de parvenu’s die ontsnapt waren aan horigheid, de afvalligen van de monastieke familiae, de werkeloos geworden ministerialen, enzovoort – ook de bescherming en ontplooiingsmogelijkheden die pasten bij een corporatistische rechtsfiguur. Vanaf de elfde en twaalfde eeuw voor Christus ontstonden dergelijke corporaties van vrijgevochten burgers als eigenstandig juridische en politieke fenomenen.

De meest zuivere vorm van dergelijke burgercorporaties is te vinden in de Delta van Vlaanderen, Zeeland, Holland en West-Brabant; de RMS- of ook wel Euro-Delta. Als gevolg van de toenemende bevolkingsontwikkeling en daarmee gepaard gaande behoefte aan meer agrarisch land, ontstonden hier vanaf de elfde eeuw de Waterings en/of de Waterschappen. Waarbij conform het principe van economische verhoefslaging elke zelfvoorzienende boerderij verantwoordelijk was voor het beheer van een specifiek deel van de waterbescherming of dijk. Tussen de leden van ‘het waterschap’ werd tegelijkertijd een baljuw (later ook wel dijkgraaf) gekozen die er op toezag dat ieder lid zijn verantwoordelijkheid ook nakwam.

Zie voor de volledige publicatie:


Cover: ‘Thumb_samenwerking en allianties_0_1000px’ door Onbekend (bron: Shutterstock)


Door Luuk Boelens

Urban Unlimited en prof.dr.ir. bij Universiteit Utrecht


Meest recent

GO Weekoverzicht 15 mei 2025 door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van een tweede, toekomstbestendig leven

Deze week ging het vooral over het tweede leven van gebiedsontwikkelingen. De Leidse Meelfabriek krijgt een tweede leven, hoe zorg je ervoor dat zo’n tweede leven ook klimaatbestendig is en welke (vergeten) instrumenten zijn onmisbaar?

Weekoverzicht

15 mei 2025

Maximumsnelheid van 50 kilometer per uur op de Parijse Ring. door Vernerie Yann (bron: Shutterstock)

Geef de stadslogica de ruimte door de autologica uit te schakelen

In zijn stadsessay ‘De stad en de auto’ stelt Martin van der Maas dat we een planologie nodig hebben die niet de auto, maar de stad vooropstelt. “Stadslogica moet daar de ruimte krijgen door autologica uit te schakelen.”

Analyse

15 mei 2025

Groningen door Rudmer Zwerver (bron: Shutterstock)

Afwijkplanologie in de Omgevingswet: de goede ruimtelijke ordening verdwijnt uit beeld

Komt de evenwichtige toedeling van functies aan locaties nog steeds tot stand, ook onder de Omgevingswet? TU Delft-hoogleraar Willem Korthals Altes twijfelt. “Vergunningen verlenen wordt zo meer het ritselen door mensen die de weg kennen.”

Uitgelicht
Analyse

14 mei 2025