Opinie In het recente Energieakkoord ontbreekt een expliciete referentie aan het Gasrotondebeleid. Dat is opmerkelijk, omdat beide bedoeld zijn voor de lange termijn, grote investeringen vergen en schijnbaar tegengestelde belangen dienen, te weten de verduurzaming van de energievoorziening en het vermarkten van fossiel aardgas. Energieakkoord en Gasrotonde zijn wel degelijk te verenigen. Het is wenselijk nu de link te leggen en beide op elkaar af te stemmen. Het onlangs gesloten Energieakkoord beoogt de weg naar een duurzame energievoorziening te effenen. Het Energieakkoord ademt daarbij de verworvenheden van het poldermodel. Het Energieakkoord is immers de resultante van een maandenlange dialoog tussen de diverse stakeholders uit het maatschappelijke krachtenveld onder aanvoering van de voorzitter van de Sociaal-Economische Raad.
Veelzijdigheid
Daarbij is het Energieakkoord gebaseerd op tien pijlers die verschillende sociaal-economische facetten van het energie- en klimaatbeleid belichten. Zo omvat het Energieakkoord niet alleen zaken als energiebesparing, duurzame energievoorziening, emissiehandel en kolencentrales, maar ook de implicaties van het akkoord voor de werkgelegenheid, de vergroting van het Nederlandse aandeel op de CleanTech-markt en de financiering van duurzame energie. Juist vanwege deze veelzijdigheid is het ontbreken van een duidelijke referentie aan de Nederlandse Gasrotonde in het Energieakkoord des te opvallender. Het Energieakkoord volstaat in feite met de algemene constateringen dat de inzet van gascentrales op de Noordwest-Europese elektriciteitsmarkt en integratie van netten belangrijk blijven en dat Nederland de grootste gashandelsplaats van continentaal Europa is geworden. Maar een expliciete verbinding met het Gasrotondebeleid ontbreekt.
Rol op aardgasmarkt
Ik meen dat er genoeg redenen zijn om een expliciete verbinding te leggen tussen de Gasrotonde en het Energieakkoord. De belangrijkste reden is wel dat zowel de Gasrotonde als het Energieakkoord gericht zijn op de lange termijn. Het Energieakkoord legt afspraken vast die moeten leiden tot verregaande verduurzaming en energiebesparing in 2050. Tegelijkertijd is het Gasrotondebeleid erop gericht om Nederland zijn rol op de Noordwest-Europese aardgasmarkt te laten behouden en uit te breiden. Aan de basis van de Nederlandse Gasrotonde staan de grote Nederlandse gasvoorraden en de infrastructuur die is aangelegd om het gas te transporteren naar de binnen- en buitenlandse eindverbruikers te transporteren.
Lege aardgasvelden
Dankzij die voorraden en infrastructuur heeft Nederland zich ontwikkeld tot een prominente internationale gashandelsplaats. Het verdient veel aan het gas. Nederland beoogt in feite de huidige prominente rol op de gasmarkt te handhaven, als – na 2030 – de Nederlandse gasvelden leeg raken, door nu te investeren in de mogelijkheden voor de import en het vermarkten van geïmporteerd gas. Een voorbeeld hiervan zijn LNG-terminals. Hoewel de Gasrotonde en het Energieakkoord dus een vergelijkbare horizon hebben, dienen ze op het eerste gezicht enigszins tegengestelde doelen. Het Energieakkoord is gericht op verduurzaming, terwijl de Gasrotonde gebaseerd is op behoud van gas, een niet duurzame brandstof. Juist die tegengestelde doelen tonen het belang aan van een zekere verbinding tussen de Gasrotonde en het Energieakkoord.
Terugverdienen
Er is de afgelopen jaren veel geld geïnvesteerd in de Gasrotonde, zoveel zelfs dat de Algemene Rekenkamer in 2012 in een rapport vraagtekens heeft gezet bij de effectiviteit van het Gasrotondebeleid. Het is in het algemeen belang die investeringen terug te verdienen. Daarbij komt dat de gassector een belangrijke pijler vormt voor de Nederlandse economie, waaraan de Staat jaarlijks miljarden verdient. De beoogde verduurzaming, zoals neergelegd in het Energieakkoord, zou op de lange termijn wel eens de ruimte voor de verdere ontwikkeling van de Gasrotonde – en daarmee zijn (terug)verdienpotentieel – kunnen belemmeren. Om te voorkomen dat de schoen op de lange termijn gaat wringen, zou nu moeten worden bezien hoe Energieakkoord en Gasrotonde te verenigen zijn. Daarvoor zijn verschillende mogelijkheden.
Aardgas als brug naar duurzame toekomst
Zo wordt aardgas algemeen beschouwd als de schoonste fossiele brandstof. Bij het verstoken van aardgas komt veel minder CO2 vrij dan bij het stoken van steenkool. En laten nu twee pijlers van het Energieakkoord de sluiting van vervuilende kolencentrales en de reductie van CO2 zijn. Er wordt op de korte en middellange termijn nog onvoldoende duurzame elektriciteit geproduceerd om de elektriciteitsproductie van kolencentrales te vervangen. Gas is volop aanwezig en een stuk schoner dan kolen. Als vervanger van kolen zou het relatief schone gas de overgang naar een duurzame energievoorziening kunnen faciliteren. Daarbij komt dat gascentrales zeer geschikt zijn om pieken en dalen in de productie van duurzame elektriciteit op te vangen (als het bewolkt of windstil is). Zo faciliteert de Gasrotonde de energietransitie.
Gezonde handelszin
Daarbij kunnen we de ogen niet sluiten voor het internationale kader. Zo valt nog maar zeer te bezien of andere landen een even duurzame energievoorziening zullen nastreven en bereiken als Nederland. Het is goed denkbaar is dat er internationaal grote vraag blijft bestaan naar gas, als Nederland daar geen behoefte meer aan heeft. Aan die feitelijke vraag naar gas zou Nederland via de Gasrotonde kunnen blijven voldoen om met de gerealiseerde opbrengsten verder te investeren in duurzaamheid. Net zoals de Zeeuwen in de Tachtigjarige Oorlog de Spanjaarden munitie verkochten om met de opbrengst wapens te kopen om diezelfde Spanjaarden te bestrijden. Kortom, het is de moeite waard om de missing link tussen het Energieakkoord en de Gasrotonde te zoeken en uit te werken. De sleutelwoorden zijn energietransitie en handelsgeest. Energieakkoord en Gasrotonde worden ongetwijfeld alleen maar beter van die queeste.
Dit blogbericht is als column verschenen op http://www.energieactueel.nl/
Door Iman Brinkman
Advocaat / attorney-at-law at Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn
