De Jonge roept Zuid-Holland op het ruimtelijke matje

In een brief van vijf kantjes (pdf) van donderdag 6 maart maakt minister Hugo de Jonge (BZK) duidelijk aan het Zuid-Hollandse provinciebestuur dat haar ruimtelijke beleid op een aantal punten anders moet, omdat het volgens hem anders niet lukt om voldoende woningen te bouwen.

Zo hekelt de minister het beleid van de provincie om – op de Gnephoek bij Alphen aan den Rijn en Sliedrecht-Noord na – geen grote uitleglocaties meer toe te staan. Bovendien is het de minister een doorn in het oog dat de provincie eigen regels maakt over wat wel en niet als betaalbare koopwoningen worden gezien. De provincie hanteert een lagere bovengrens dan de minister – respectievelijk 355.000 en 390.000 euro. Bovendien zijn ze het oneens over het percentage sociale huurwoningen voor nieuwbouw.

(Geen) tegenstelling

Er lijkt de minister veel aan gelegen om Zuid-Holland in het gareel te krijgen want het is de provincie met de grootste woningbouwopgave tot 2030, zo spraken Rijk en provincie eerder af in de vijf woondeals in Zuid-Holland. Het gaat nu nog om liefst 235.000 woningen die voor twee derde ook nog eens ‘betaalbaar’ moeten zijn.

Tot zover zijn Rijk en provincie het eens, maar de manier waarop dit realiteit moet worden, verschilt. Zo wil de provincie inzetten op binnenstedelijk bouwen – eventueel met her en der een ‘extra straatje erbij’. Het provinciebestuur – BBB, VVD, GroenLinks, PvdA en CDA – wil het grondgebied van de provincie niet nog meer bebouwen dan nu al het geval is.

De minister vindt dat een te beperkte opvatting. Hij schrijft: “Wonen, werken, infrastructuur voor mobiliteit, energie, groen en water vragen allemaal om meer ruimte. Voor al deze opgaven geldt ook dat de ruimte schaars is. Maar dit hoeft geen tegenstelling te zijn. We moeten met elkaar bezien hoe we verschillende functies en opgaves slim kunnen combineren en kwaliteit kunnen versterken, zonder daarbij afbreuk te doen aan uitgangspunten rondom zuinig ruimtegebruik en te beschermen belangen.”

Enige omvang is van belang

De Jonge vindt het beperken van bouwmogelijkheden in buitenstedelijk gebied in deze tijd van woningnood ‘ongewenst’. “Wanneer er locaties zijn die kansrijk en snel te realiseren zijn en waar betaalbaar gebouwd kan worden, kunnen ook deze niet meer doorgaan gezien het generieke karakter van de regeling. Bovendien is enige omvang van belang voor de financiële uitvoerbaarheid van woningbouwprojecten, ook buitenstedelijk.”

De Jonge vreest dat de bouw onvoldoende van de grond komt als die zo goed als volledig binnenstedelijk gerealiseerd moet worden. Dit terwijl de bouwproductie juist omhóóg moet. Te veel sociale huurwoningen maken het voor gebiedsontwikkelaars bovendien te ingewikkeld om de businesscases rond te krijgen, is zijn gedachte.

Dat de provincie een lagere bovengrens voor een betaalbare koopwoning hanteert, maakt het er in de ogen van de minister nog lastiger op. Daarnaast stuurt De Jonge landelijk aan op 30 procent sociale huur terwijl de provincie Zuid-Holland wil dat 40 procent van de nieuwe woningen sociaal moet zijn.

Meer regie Rijk

De brief komt op het moment dat demissionair minister De Jonge met de Wet Versterking Regie Volkshuisvesting – die vorige week aan de Tweede Kamer is gestuurd – meer grip op de woningmarkt probeert te krijgen. Alle afspraken op het gebied van wonen worden in die nieuwe wet samengebracht. Het gaat dan om afspraken over aantallen nieuwe woningen, maar ook waar en voor wie die moeten worden gebouwd. Deze wet moet het Rijk meer regie geven over de woningmarkt, iets waar al jaren over gesproken wordt. Provincies en gemeenten moeten het rijksbeleid volgen. Als zij dat niet doen, heeft de minister straks via de nieuwe wet meer mogelijkheden om in te grijpen. Overigens biedt de op 1 januari ingevoerde Omgevingswet daar nu ook al mogelijkheid voor.

Minister De Jonge en gedeputeerde Anne Koning (PvdA) zijn het eerder niet eens geworden, zo valt uit de brief op te maken. De minister wil nu in gesprek met het hele provinciebestuur om duidelijk te maken dat de provincie zich moet conformeren aan het landelijke ruimtelijke beleid. De minister geeft in de brief aan dat hij de inzet van juridische middelen niet uitsluit.