De rituele dans van publieke en private partijen

14 juli 2015

2 minuten

Nieuws Den Haag - Ik wil me bij voorbaat excuseren. Dit wordt geen ‘vakantieman gezellig hè stukje’. Het was vorige week weer raak. De Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) had in zijn advies ‘grond, geld en gemeenten’ een pittige boodschap voor alle overheidslagen. Er zweven op basis van een fictief opgeklopte vraag nog steeds veel hectares en vierkante meters boven de markt. Eigenlijk is dit geen nieuws, maar ik vind het prima dat de media ervan smulden. De noodzaak dat er flink moet worden geschrapt kan niet vaak genoeg worden herhaald.

Luchtbellen in ons planningssysteem

Gemeenten rekenden zich in het verleden te gemakkelijk rijk met grondexploitaties en namen daarbij te veel risico. De controlerende organen hebben flink lopen slapen. Ik ben blij dat de Rfv naar alle overheidslagen wijst. Hier houdt mijn vreugde op. Gemeenten zijn te veel de kop-van-jut in dit advies en de zogenaamde markt komt er te mooi vanaf. Zij deden met de u welbekende, ronkende brochures en glimmende maquettes hartelijk mee de vraag veel hoger voor te spiegelen.

Ik heb de eer gehad een boek te maken met emeritus hoogleraar Barrie Needham. Hij sprak altijd over de rituele dans van publieke en private partijen, die zorgden voor luchtbellen in ons planningssysteem. In zijn advies concludeert de Rfv terecht dat gemeenten alleen in bijzondere gevallen ontwikkelaar kunnen spelen, maar waarom zegt men niets over de marktrol van organisaties als Bouwend Nederland, Neprom, IVBN, Vastgoedbelang en ook VNO-NCW om de grondmarkt snel en ingrijpend te verduurzamen? Hetzelfde geldt voor het ‘gewoon’ veel beter gebruik maken van de beschikbare controlerende mechanismen.

Benut het Financieel Toezicht (laat financiën samenwerken met RO-EZ) en toon lef met de aanwijzingsbevoegdheid van provincies. Spreek via de VNG de raad aan die te weinig controlerend acteert en inzet vraagt, in plaats van korten op rekenkamers. Waarom zegt een landelijk adviesorgaan, gelet op de miljarden lokale grondverliezen, zo weinig over de rol van het Rijk die de rituele dans gadeslaat?