platform voor kennis, nieuws en opinie
Door Doug Saunders
30 mrt 2012 - Als men vanuit de Antwerpse diamantbuurt tien minuten naar het noorden wandelt, verandert de geometrie en het karakter van de straten en komt men terecht in een opeengepakte enclave van drukke winkels, bloeiende cafés, dicht naast elkaar gebouwde negentiende-eeuwse rijhuizen en achterstraatjes. Voor een buitenstaander die zijn hele carrière achterstandswijken heeft bezocht, lijkt deze buurt arm, maar niet bijzonder achtergesteld. De huizen zijn mooi en geven uit op de straat, en de bewoners zien er gezond en levenslustig uit. Aan het noordelijke uiteinde van deze buurt bevindt zich een nieuw groot, druk park. In het zuidwesten is er een levendig plein met een grote Afrikaanse bevolking. In het midden, in het hart van de wijk, bevindt zich een brede winkelstraat met slagers, bakkers, vishandelaars, cafés en restaurants. Het is een typische Europese stadsboulevard ware het niet dat de voetpaden en tafels bijna uitsluitend toebehoren aan mannen met een getaande huidskleur en vrouwen met een hoofddoek.
Deze plek, een cluster van wijken die in België samen gekend zijn onder de naam 2060 (“twintig zestig”), naar de postcode, is een nieuw soort buurt voor Antwerpen, een buurt die nog steeds beschouwd wordt als een uitzondering in West-Europa en Noord-Europa: de landingsplaats van immigranten. De helft van de mensen die hier wonen, werden geboren in een land buiten de Europese Gemeenschap en in het centrum van de wijk heeft een derde van de bevolking de Turkse of Marokkaanse nationaliteit. De meerderheid van deze mensen komt uit een dorp op het platteland: de Marokkanen komen voornamelijk uit het Rifgebergte, de Turken uit de dorpen in Anatolië en het zuidoosten, zelfs de Polen komen vooral uit de plattelandsdorpen in Silesië en het zuidwesten (de Afrikanen uit de landen ten zuiden van de Sahara blijken een meer stedelijke achtergrond te hebben). En inderdaad, het geld dat wordt opgestuurd door mensen uit wijken zoals deze is de belangrijkste bron van landbouwfinanciering geworden in landen zoals Marokko. De stroom mensen uit Noord-Afrika en Turkije naar deze buurt is in de laatste jaren scherp gedaald. Zij werden vervangen door een nog grotere stroom Polen en Oost-Europeanen, maar het zijn de Moslimimmigranten die deze buurt een typische identiteit en nationale reputatie geven.
In vergelijking met andere “moeilijke” aankomstbuurten van immigranten in Europa en Noord-Amerika lijkt “2060 Antwerpen” vreedzaam, vriendelijk en goed georganiseerd. Hier is geen fysiek isolement of boze dreiging zoals in de buitenwijken met veel hoogbouw van Franse of Britse steden. Hier zijn geen problemen met isolement en slechte design waardoor sommige aankomststeden feitelijk getto’s werden. De buurt is goed verbonden met het openbare vervoer, biedt een uitstekende toegang tot werk en tot de consumentenmarkten in het centrum van de stad. De buurt heeft het fysieke potentieel om een wijk van de middenklasse te worden. Een groot aantal bewoners heeft me inderdaad gezegd dat ze deze ambitie hebben. Sommige enclaves met migranten worden genegeerd en verwaarloosd door hun regering, maar 2060 wordt gekoesterd. Deze wijk is het voorwerp van tientallen belangrijke interventies en projecten, zoals de aanleg van parken, gemeenschapscentra en bibliotheken in achtergestelde hoeken maar ook een zeer indrukwekkend systeem van openbaar vervoer en een stevig onderwijsprogramma voor volwassenen. Er wordt door de stad in het park zelfs een tijdelijk slachthuis ingericht zodat Moslims in hygiënische omstandigheden een schaap kunnen slachten op de eerste dag van het Offerfeest.
Voor een pdf van de volledige publicatie zie bijlagen.
