De Randstad 1960 door Topo Tijdreis Kadaster (bron: Kadaster, Apeldoorn)

De wortels van de Randstad

10 september 2012

2 minuten

Nieuws Dit onderzoek is tot stand gekomen onder de vleugels van een groter project, dat in 2005 onder de naam Randstad Holland in kaart aan de Faculteit Bouwkunde van de TU Delft van start is gegaan. De motivatie van dit project was mede de wens om kritisch te kijken naar de oorsprong en de geldigheid van de ‘Randstad Holland’: een ruimtelijk concept dat van oudsher vooral een creatie van de Nederlandse stedenbouw en planologie is. Het streven van Randstad Holland in kaart is, om naast morfologisch onderzoek naar de verschijningsvorm van ruimtelijke veranderingen die tussen pakweg de 13de en de 21ste eeuw in het westen van Nederland hebben plaatsgevonden, fundamenteel en multidisciplinair onderzoek te verrichten naar de processen die het verstedelijkingsproces op lange termijn vormgeven. We waren, kortom, nieuwsgierig naar het antwoord op de vraag hoe de moderne stedelijke ontwikkeling in het gebied van de Randstad te karakteriseren valt, om zo een beter inzicht te krijgen in de rol die ruimtelijke ingrepen van daarbij betrokken disciplines hebben gespeeld

Overheidsinvloed en stedelijke hiërarchie in het westen van Nederland tussen de 13de en 20ste eeuw

Het ging vooral om de disciplines stedenbouw en planologie die worden ingezet voor de ruimtelijke ordening van Nederland en aan de Faculteit Bouwkunde worden onderwezen.3 Van oorsprong zijn beide toepassingsgericht: ze ontlenen hun bestaansrecht aan de maatschappelijke wens om in te grijpen in de verwachte ruimtelijke ontwikkeling van een gebied. Om greep te krijgen op die mistige toekomst wordt traditioneel gebruikgemaakt van zogenoemde surveys.4 Dat zijn onderzoeken waarin de ontwikkelingsgang van een ruimtelijk fenomeen gedurende een korte periode in beeld gebracht wordt, om deze vervolgens vooruit te projecteren. In de vorm van planologische kengetallen worden ze vervolgens ingezet voor het opstellen van ruimtelijke plannen. Zo wordt geschiedenis als het ware gebruikt om ingrijpen in de ruimte te legitimeren.

Één van de stellingen waarmee Randstad Holland in kaart van start ging, is dat de tijdshorizon van de huidige planologie en stedenbouw eigenlijk te kort is. Hierdoor worden ruimtelijke fenomenen die, vóórdat stedenbouw en planologie in Nederland tot wasdom kwamen, hun stempel op de ruimte hebben gedrukt als nieuw gezien. En mede daarom heeft de bestaande traditie van de ruimtelijke ordening geen antwoord op processen zoals krimp en toenemende concurrentie tussen steden in internationaal verband. Een andere stelling was dat het tijd werd om termen als ‘stedensysteem’ of ‘stedelijk netwerk’ van hun lading te ontdoen. Vaak wordt de Randstad Holland namelijk neergezet als zo’n stedensysteem waarbij de samenhang tussen de steden in het westen van Nederland tot zeer recent als een gegeven werd beschouwd.

Zie voor de volledige publicatie:


Cover: ‘De Randstad 1960’ door Topo Tijdreis Kadaster (bron: Kadaster, Apeldoorn)


Portret - Nikki Brand

Door Nikki Brand

Post-doc water-management strategies and urbanisation - Faculty of Architecture, TU Delft


Meest recent

Weekoverzicht donderdag 18 september door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van het stuur vastgrijpen

We grepen het stuur vast deze week. In Antwerpen, waar een deelfietssysteem de planners van Eindhoven inspireert. In Den Haag waar het Rijkssturingskompas van de SKG het Rijk helpt. En in Zaanstad waar corporatie Parteon stuurt op samenhang.

Weekoverzicht

18 september 2025

Rij deelfietsen in Antwerpen door Martin Bergsma (bron: shutterstock)

Traditioneel fietsdeelvervoer kan veel ruimte besparen

In een moderne gebiedsontwikkeling is de introductie van deelmobiliteit inmiddels meer regel dan uitzondering, maar de vorm is vaak wel onderwerp van discussie. Eindhoven onderzoekt de voordelen van een ‘ouderwets’ stadsbreed deelfietssysteem.

Onderzoek

18 september 2025

Winterse luchtfoto van de Zaan en de nieuwe Zaanbrug bij Wormerveer door Aerovista Luchtfotografie (bron: shutterstock)

Hoe je als woningcorporatie de opgaven en kansen effectief koppelt

Veel woningcorporaties zien woningen bouwen en verhuren al lang niet meer als enige taak; allerlei maatschappelijke opgaven vragen én hebben hun aandacht. De Zaanse corporatie Parteon zoekt de oplossingen in samenhang.

Onderzoek

17 september 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op