platform voor kennis, nieuws en debat
7 jul 2014 - Demografische ontwikkelingen staan op dit moment volop in de aandacht. Daarbij zijn de centrale thema’s bevolkingsdaling, ontgroening en vergrijzing. Deze ontwikkelingen zien we ook in Noord-Holland, maar het opvallende is dat binnen Noord-Holland tegelijkertijd de bevolking in en rond Amsterdam juist hard groeit en dat het aantal jongeren daar nog steeds toeneemt. De regionale verschillen binnen Nederland en binnen Noord-Holland worden groter. De grote aantrekkingskracht van stedelijke gebieden als Amsterdam versterkt de bevolkingsdaling, ontgroening en vergrijzing in meer perifeer gelegen delen van Nederland. De provincie Noord-Holland heeft deze ontwikkelingen beschreven in het rapport ‘Demografische ontwikkeling in Noord-Holland; een verkenning ten behoeve van een mogelijke beleidsvisie’.
In Noord-Holland is de bevolking sterk gegroeid en zijn het aantal jongeren en de omvang van de beroepsbevolking slechts licht gedaald. De verschillen binnen Noord-Holland zijn echter groot. In het zuiden van de provincie zijn het aantal jongeren en ook de beroepsbevolking nog gestegen. In het noorden van de provincie zijn het aantal jongeren en de beroepsbevolking gedaald, relatief gezien zelfs sterker dan in heel Nederland. Het aantal ouderen is in 2012 overal sterk toegenomen, maar in het noorden van de provincie aanzienlijk meer dan in het zuiden of in heel Nederland.
Deze ontwikkeling is niet alleen het begin van een duidelijke trendbreuk in de bevolkingsgroei, maar ook van tegengestelde ontwikkelingen per regio. De effecten van de ontwikkeling op ruimtelijk economisch terrein en leefbaarheid zijn groot. Overheden bezinnen zich dan ook op de gevolgen daarvan voor diverse beleidsterreinen.
Daarbij komen allerlei vragen aan de orde.
Wat is het middellange en langetermijnperspectief? Zijn de ontwikkelingen te beïnvloeden? Wat zijn de effecten van de toenemende regionale verschillen? Heeft dit gevolgen voor beleidsdoelstellingen? Op welke wijze beïnvloedt dit overheden en maatschappelijke organisaties?
Omdat de ontwikkelingen nog maar net gekanteld zijn ten opzichte van de afgelopen jaren is er nog geen helder antwoord op deze vragen. In de verkenning wordt een beeld geschetst van de ontwikkelingen.
Daarbij wordt ingegaan op het toekomstperspectief en de gevolgen voor verschillende beleidsterreinen, rekening houdend met die regionale verscheidenheid. Om zo de kennis over deze ontwikkelingen te vergroten. Er wordt ook een eerste aanzet gegeven om na te denken over de vraag of ‘we’ dingen anders moeten doen en als dat zo is, wat dan? En hoe dan? En wie dan?
In het eerste deel van de verkenning worden de ontwikkelingen in algemene zin en specifiek voor Noord-Holland beschreven. Daarbij wordt ingegaan op de achtergronden en oorzaken van de ontwikkelingen, vooral om aan te geven dat het geen toevallige ontwikkelingen zijn, maar dat zij passen in een grotere trend.
De algemene lijn, van ontgroening, daling van de beroepsbevolking en vergrijzing – met grote regionale verschillen- is redelijk vast.
Summier worden de ontwikkeling weergegeven in het denken over de wijze waarop het beleid reageert of zou moeten reageren op de demografische veranderingen. In Noord-Holland is de discussie daarover nog maar net gestart.
In het tweede deel van de verkenning wordt door professoren Hugo Priemus (TU-Delft) , Leo van Wissen (NIDI/RUG) en Dorien Manting (UvA) een reflectie op het eerste deel gegeven.