Nieuws Hoogbouw is al jarenlang een geliefde oplossing voor (gebieds)ontwikkelaars in hoogstedelijke gebieden. Tegelijkertijd groeit ook de groep hoogbouw-haters. Die dynamiek en polemiek komen duidelijk terug in de verschillende hoogbouw-paden die Europese steden bewandelen.
Stedenbouwkundige en planoloog Emiel Arends beschrijft beide kanten van de medaille in zijn boek ‘Stad zonder hoogtevrees: de ontwikkeling van een Europese hoogbouwtypologie’, waarin de kennis die de afgelopen 125 jaar is ontwikkeld over hoogbouw in Rotterdam wordt gebundeld. Volgens recensent Sebastien Reinink slaagt het boek erin om een steeds scherper beeld te schetsen van “de juiste balans tussen de hoogbouwmachine, de menselijke maat op straat en een passend antwoord op de nieuwe stedelijke opgaven. Toch wordt ook duidelijk dat hoogbouw zeker niet overal het juiste antwoord is. Het boek van Arends komt daarmee op een goed moment: hoogbouw vormt duidelijk een splijtzwam in het hedendaags denken over stedenbouw.”
Doorn in het oog
Die splijtzwam is ook te zien wanneer we recente nieuwsberichten over het hoogbouwbeleid van Antwerpen en Parijs naast elkaar leggen. Begin deze zomer maakte het stadsbestuur van Parijs bekend dat nieuwe gebouwen in de stad maximaal 37 meter hoog mogen zijn en/of maximaal 12 verdiepingen mogen hebben. Die regel bestond al sinds 1977, maar werd in 2010 door de toenmalige burgemeester teruggedraaid. De afgelopen 13 jaar mochten Parijse kantoren maximaal 180 meter hoog zijn. Woonblokken mochten tot 50 meter boven het straatniveau uittorenen. Maar daar komt met de nieuwe regelgeving dus een einde aan.
De argumentatie achter de nieuwe hoogbouw-eisen is tweeledig. De plannen maken deel uit van het Local Bioclimatic Urban Plan. Hiermee bereidt de Franse hoofdstad zich op een duurzame manier voor op de toekomst zodat Parijs ook in de toekomst leefbaar blijft. Het tegengaan van (exclusieve) hoogbouw is een van de punten uit het plan. Daarnaast zet men bijvoorbeeld in op het creëren van meer betaalbare woonruimte en het vergroten van de biodiversiteit in de stad. De beperkingen zijn evenwel ook een antwoord op twee bouwprojecten (en veel geroemde architectonische hoogstandjes) die recent op enorm veel verzet van de lokale bevolking stuitten. Het 180 en 125 meter hoge tweetal Tours Duo moet een icoon van Oost-Parijs zijn, maar de torens vol kantoren zijn voor veel bewoners vooral een doorn in het oog. Ook de plannen voor de Tour Triangle, een enorme glazen piramide, leidden tot zo veel kritiek dat het stadsbestuur zich genoodzaakt zag in te grijpen.
Minder helder
Hoe anders is de situatie in Antwerpen, waar het stadsbestuur juist besloot om de regels voor hoogbouw te versoepelen. Doel is om, net zoals in de rest van Vlaanderen, richting 2040 geen onbebouwde openbare ruimte meer vol te bouwen maar toch meer woonruimte te realiseren. Maar volgens Peter Renard, journalist en auteur van het boek ‘Met voorbedachten rade. De sluipmoord op de open ruimte’, is dat een slecht idee. In de Belgische krant De Tijd betoogt Renard dat Antwerpen op deze manier zelf geen visie meer ontwikkelt “op waar en hoe hoogbouw verantwoord een plaats kan krijgen. Van adviezen inwinnen is niet langer sprake. Een verslag van een overleg met de stadsbouwmeester volstaat. Dat is veel minder dan een positief advies van diezelfde bouwmeester.”
Wat de winst voor de buurtbewoners of de bezoekers van de stad is, is minder helder
Renard legt in het artikel uit dat wanneer een ontwikkelaar vroeger voor hoogbouw wilde aan, deze partij moest “aantonen waarom die in het stadsbeeld kon passen. Vervolgens moest het advies worden ingewonnen van de kwaliteitskamer van de stadsbouwmeester en een onafhankelijke commissie, die ook vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld telt.”
Cover: ‘Antwerpen, België’ door Iurii Dzivinskyi (bron: Shutterstock)
Door Jasper Monster
Waarnemend hoofdredacteur Gebiedsontwikkeling.nu
