Gebiedsontwikkeling aan de formatietafel: geen bouwbaas, meer RIA

Peter Boelhouwer (hoogleraar Huisvestingssystemen aan de TU Delft), Jan Rouwendal (hoogleraar Real Estate Economics aan de VU), Desiree Uitzetter (oud-voorzitter NEPROM) en Friso de Zeeuw (adviseur gebiedsontwikkeling en emeritus hoogleraar Gebiedsontwikkeling) schreven deze zomer samen de notitie Aanpakken van het woningtekort in de nieuwe kabinetsperiode: recept en ingrediënten voor langjarig succes. Aanleiding was dat het viertal zag dat de bekende doelstelling om jaarlijks 100.000 woningen toe te voegen bij lange na niet werd gehaald. Daarmee is het woningtekort daarmee de afgelopen jaren niet afgenomen maar juist opgelopen. “In dit document bundelen we onze jarenlange wetenschappelijke en praktijkkennis over wonen, gebiedsontwikkeling, ruimtelijke ordening en haalbaarheid.”

Nu D66 en CDA samen een eerste stap vooruit hebben gezet in het formatieproces, vinden de vier het “niet meer dan logisch om een doorkijk te geven en in de formatieperiode die eraan komt onze inzichten en adviezen af te stemmen met de verkiezingsprogramma’s van de bij de formatie betrokken partijen.” In de Positieve voorzet voor wonen in het nieuwe kabinet, met als ondertitel de van D66 geleende slogan ‘Het kan wél’, vormen de “doorbraken die deze partij voor ogen heeft voor de woningmarkt het startpunt voor het vervolg.”

Snel tot actie

Namens het viertal schoof Boelhouwer deze week aan bij de twee partijen om de plannen van de experts verder toe te lichten, tot vreugde van Friso de Zeeuw. “Zo komen hier ‘de wetenschap’ en de ‘praktijk’ de politiek heel concreet hulp aanbieden, dat is toch vrij uniek.” Opvallend is dat twee prominente woon- en gebiedsontwikkelingplannen uit het partijprogramma van D66, die tijdens de campagne en de bijbehorende stortvloed van spotjes niet te missen waren, niet op veel enthousiasme kunnen rekenen. Zo wijst het kwartet het idee om een ‘bouwbaas’ te introduceren, “expliciet af”. Op weer een nieuwe bestuurslaag zit niemand te wachten, aldus de experts. In plaats daarvan adviseren zij de RIA-aanpak te hanteren als motor voor duurzame gebiedsontwikkeling.

Ook de inmiddels beruchte tien nieuwe steden uit datzelfde D66-programma komen er niet als het aan deze deskundigen ligt. Dat tiental moet volgens hen vooral als metafoor worden gezien. In de praktijk moeten het grote uitbreidingslocaties worden, die tijdig goed ontsloten zijn. “In de Nota Ruimte zijn veel plekken reeds benoemd. Ga vooral op die plekken aan de slag om de plannen te concretiseren zodat duidelijk is wanneer welke woningen gerealiseerd kunnen worden. Welke knelpunten moeten daarvoor nog worden opgelost? Welke partijen moeten samen aan de slag in de uitvoeringsorganisatie?”

Volgens Friso de Zeeuw betekent de stap naar voren vanuit het ‘midden’ door D66 en CDA dat het advies van afgelopen zomer wel een iets andere toon heeft gekregen. “Wij benoemen nu met naam en toenaam waar ‘rechts’ en ‘links’ moeten inschikken om tot een effectief en gebalanceerd woningbouwbeleid te komen. Wanneer de meer rechts georiënteerde partijen zich bij de middenpartijen willen aansluiten zullen zij moeten inschikken op onderwerpen zoals de beperking van de hypotheekrenteaftrek, de versterking van de corporatiesector en het blijven investeren in duurzaamheid. Partijen meer links van het politieke midden zullen ook een rol moeten toekennen aan de private huursector, de differentiatie in de nieuwbouw minder strak moeten hanteren (betaalbaarheid is niet zaligmakend) en ruimte moeten bieden aan de (sociale) koopsector.”

Positiviteit

Maar, zo benadrukt De Zeeuw namens de vier deskundigen, er is ook genoeg reden voor positiviteit op dit onderwerp. Dit zijn in de ogen van de vier experts namelijk geen onoverkomelijke hobbels; naar hun idee moeten ze met wat goede wil genomen kunnen worden - om daarmee de oplossing van het urgente woningvraagstuk dichterbij te brengen. “Het goede nieuws is dat er al veel overeenstemming tussen de bij de formatie betrokken midden partijen is te vinden. Op belangrijke onderwerpen zoals de rol van het Rijk, de locaties, het verkorten van de processen, het dimmen van regelgeving, de inzet van extra financiële middelen, een betere inzet van de bestaande woningvoorraad en het tegengaan van speculatie moet het mogelijk zijn om snel tot actiegerichte maatregelen te komen.”