Thumb_stad en kapitaal_1_1000px

Gemeenten aan de grond

21 april 2011

2 minuten

Verslag Een groot aantal Nederlandse gemeenten koopt zelf grond (en gebouwen), maakt daar plannen voor, maakt de grond bouwrijp, legt voorzieningen aan en verkoopt vervolgens kavels aan marktpartijen die er kantoren, winkels, kantoren en bedrijfsbebouwing op realiseren. Deze gemeenten treden met het actief bedrijven van grondexploitatie feitelijk op als ondernemer en lopen dus risico s. Nu nagenoeg alle vastgoedprojecten stagneren en vertragen, dienen die risico s zich onbarmhartig aan. Men kampt met teruglopende inkomsten uit te realiseren grondexploitaties. Rentekosten lopen op als gevolg van van vertraging bij het uitrollen van de plannen op. Kosten van het maken van plannen en van externe adviseurs lopen door. Sommigen gronden komen nooit meer aan bod om te bebouwen. In het verlengde hiervan staan de totale gemeentelijke financiën onder druk, zo blijkt uit het rapport Financiële effecten crisis bij gemeentelijke grondbedrijven (Deloitte, 2010). De omvang en de effecten verschilt per gemeente. De totale "schade" kan op zo'n € 3 miljard worden begroot.

Tientallen Nederlandse gemeenten dreigen onder curatele te worden gesteld.

Het televisieprogramma Brandpunt besteedde in de aflevering van zondag 17 april aandacht aan de situatie. In deze uitzending vertellen burgemeester Ewald van Vliet van de gemeente Lansingerland (foto midden) en wethouder Margreet van Gastel van Arnhem (foto links) hun vermiddenhaal. René Buck en Friso de Zeeuw geven hun kritische visie. De reportage zet de probleemstelling heel helder neer.

Gemeenten aan de grond - Afbeelding 1

‘Gemeenten aan de grond - Afbeelding 1’


Met iets meer diepgang had tv-maker Aart Zeeman (foto rechts) kunnen ontsnappen aan het wat eenzijdige beeld dat gemeenten er een potje van maken. Zie externe links voor de reportage en het extra interview.

In tegenstelling tot private partijen hebben nog maar weinig gemeenten vlodoende afgeboekt op hun gronden en gemaakte kosten . Waar marktpartijen al weer voorzichtig naar voren kijken, richten veel gemeenten hun aandacht nog intern. Het effect van dalende grondprijzen is bij de meeste gemeenten nog niet verwerkt in grondexploitaties (residuele grondwaarden) en gaat men zlfs nog uit 1,5 tot 2 procent jaarlijkse waardestijging op grond. Veel gemeenten lijken te wachten op betere tijden, waardoor er geen beweging in de grondprijzen zit. Hoewel de financiële effecten beheersbaar zijn, gaan ze wel ten koste van andere gemeentelijke investeringen.
Gemeenten zouden meer risicoreserves aan moeten houden. Ook bestaat behoefte aan meer realisme en professionaliteit inde "planeconomie". Men moet afzien van sinterklaasplanning; het maken van té veel en té mooie plannen. Hoe hard deze cultuuromslag binnen de Nederlandse gemeenten nodig is zal de komende weken blijken, wanneer de gemeentelijke jaarrekeningen worden vastgesteld.


Cover: ‘Thumb_stad en kapitaal_1_1000px’



Meest recent

Een bovenaanzicht van een parkeerplaats door Bjorn Beheydt (bron: shutterstock)

Wat te doen met al die parkeerplaatsen? Twee voorbeelden van groot tot klein

Moeten we de automobiel nog wel zo’n prominente plek geven in de stad? Zijn er geen andere oplossingen denkbaar, die meer doen voor leefbaarheid en ruimtelijke kwaliteit? Twee projecten, in Texas en Nijmegen, laten zien dat het ook anders kan.

Analyse

9 juli 2025

Heerhugowaard door Rudmer Zwerver (bron: shutterstock)

Het vereveningsfonds: meer sturingskracht voor betaalbare nieuwbouw

Gemeenten zonder veel grond in eigendom kunnen met het vereveningsfonds sturen op het realiseren van betaalbare woningen. Platform31 bracht de ervaringen in drie gemeenten in beeld.

Onderzoek

9 juli 2025

Large Brown Meeting Table door Rawpixel.com (bron: shutterstock)

Ontwerpkracht moet een betere plek krijgen aan de bestuurstafels

Jutta Hinterleitner, Karin Peeters en Taco Postma schreven in opdracht van Platform Ontwerp NL een essay over hoe de kloof tussen ontwerp(ers) en bestuurders kan worden gedicht. Daarvoor werden negen projecten aan een analyse onderworpen.

Analyse

8 juli 2025