Nieuws In dit artikel bespreek ik enkele actualiteiten van het (stedelijk) grondbeleid, in het licht van de vastgoedcrisis. Het zal geen verbazing wekken dat financieel-economische aspecten de boventoon voeren.lk bespreek deze zaken in de wisselwerking met kwesties van juridische (voornamelijk publiekrechtelijke) aard.
De wettelijke fundamenten van het grondbeleid blijken solide
1. Inleiding
Met de brede toepassing van actief gemeentelijk grondbeleid - waarin de overheid optreedt als risicodragende grondexploitant - onderscheidt Nederland zich van de ons omringende landen. De crisis hakt er bij gemeenten dan ook fors in: middelgrote gemeenten zien zich bijvoorbeeld genoodzaakt bedragen tussen de € 50 en 100 miljoen (gefaseerd) af te boeken. Met uitschieters naar boven zoals Apeldoorn met € 200 miljoen. En de accountants zitten de gemeenten achter de broek. Dit proces is nog niet ten einde. Ook private grondexploitanten ontkomen uiteraard niet aan forse afboekingsoperaties.
De Nederlandse regelgeving heeft een duaal karakter: het verschaft instrumenten om actief gemeentelijk grondbeleid kracht bij te zetten (met name het voorkeursrecht), maar regelt ook de verhouding publiek-privaat bij grondexploitatie door private partijen (de Grondexploitatiewet). Momenteel doet de Radboud Universiteit Nijmegen in opdracht van het Ministerie van I&M onderzoek 'naar alternatieven en verbeteringen van de grondbeleidswetgeving in het kader van de nieuwe Omgevingswet en evaluatie van de Onteigeningswet.' Daarnaast laat de Tijdelijke commissie Huizenprijzen van de Tweede Kamer onderzoek doen naar (de werking van) het grondbeleid.
Ik ga hierna eerst in op enkele facetten van het gemeentelijk grondbeleid: gronduitgifteprijzen, grondkosten, gronduitgiftevoorwaarden en de positie van de grondbedrijven. Daarna bespreek ik de private grondexploitatie. Vervolgens komen enkele voorstellen tot (fundamentele) wijziging van het grondbeleid aan de orde. Aparte aandacht schenk ik aan het voorstel tot invoering van stedelijke herverkaveling. Ik rond af met een korte slotbeschouwmg. In het Iicht van de crisis laat ik een onderdeel van de grondexploitatiecyclus grotendeels onbesproken: de grondverwerving. Aileen het element waardebepaling komt ter sprake.
Voor een pdf van de volledige publicatie zie bijlage.
Zie ook:
Cover: ‘Stijgende waarde van vastgoed’ door Tattoboo (bron: Shutterstock)
Door Friso de Zeeuw
Adviseur gebiedsontwikkeling en emeritus hoogleraar gebiedsontwikkeling TU Delft
