Stijgende waarde van vastgoed door Tattoboo (bron: Shutterstock)

Grondexploitatie in woelige tijden

15 december 2012

2 minuten

Nieuws In dit artikel bespreek ik enkele actualiteiten van het (stedelijk) grondbeleid, in het licht van de vastgoedcrisis. Het zal geen verbazing wekken dat financieel-economische aspecten de boventoon voeren.lk bespreek deze zaken in de wisselwerking met kwesties van juridische (voornamelijk publiekrechtelijke) aard.

De wettelijke fundamenten van het grondbeleid blijken solide

1. Inleiding

Met de brede toepassing van actief gemeentelijk grondbeleid - waarin de overheid optreedt als risicodragende grondexploitant - onderscheidt Nederland zich van de ons omringende landen. De crisis hakt er bij gemeenten dan ook fors in: middelgrote gemeenten zien zich bijvoorbeeld genoodzaakt bedragen tussen de € 50 en 100 miljoen (gefaseerd) af te boeken. Met uitschieters naar boven zoals Apeldoorn met € 200 miljoen. En de accountants zitten de gemeenten achter de broek. Dit proces is nog niet ten einde. Ook private grondexploitanten ontkomen uiteraard niet aan forse afboekingsoperaties.

De Nederlandse regelgeving heeft een duaal karakter: het verschaft instrumenten om actief gemeentelijk grondbeleid kracht bij te zetten (met name het voorkeursrecht), maar regelt ook de verhouding publiek-privaat bij grondexploitatie door private partijen (de Grondexploitatiewet). Momenteel doet de Radboud Universiteit Nijmegen in opdracht van het Ministerie van I&M onderzoek 'naar alternatieven en verbeteringen van de grondbeleidswetgeving in het kader van de nieuwe Omgevingswet en evaluatie van de Onteigeningswet.' Daarnaast laat de Tijdelijke commissie Huizenprijzen van de Tweede Kamer onderzoek doen naar (de werking van) het grondbeleid.

Ik ga hierna eerst in op enkele facetten van het gemeentelijk grondbeleid: gronduitgifteprijzen, grondkosten, gronduitgiftevoorwaarden en de positie van de grondbedrijven. Daarna bespreek ik de private grondexploitatie. Vervolgens komen enkele voorstellen tot (fundamentele) wijziging van het grondbeleid aan de orde. Aparte aandacht schenk ik aan het voorstel tot invoering van stedelijke herverkaveling. Ik rond af met een korte slotbeschouwmg. In het Iicht van de crisis laat ik een onderdeel van de grondexploitatiecyclus grotendeels onbesproken: de grondverwerving. Aileen het element waardebepaling komt ter sprake.

Voor een pdf van de volledige publicatie zie bijlage.

Zie ook:


Cover: ‘Stijgende waarde van vastgoed’ door Tattoboo (bron: Shutterstock)


Friso de Zeeuw door - (bron: gebiedsontwikkeling.nu)

Door Friso de Zeeuw

Adviseur gebiedsontwikkeling en emeritus hoogleraar gebiedsontwikkeling TU Delft


Meest recent

Een bovenaanzicht van een parkeerplaats door Bjorn Beheydt (bron: shutterstock)

Wat te doen met al die parkeerplaatsen? Twee voorbeelden van groot tot klein

Moeten we de automobiel nog wel zo’n prominente plek geven in de stad? Zijn er geen andere oplossingen denkbaar, die meer doen voor leefbaarheid en ruimtelijke kwaliteit? Twee projecten, in Texas en Nijmegen, laten zien dat het ook anders kan.

Analyse

9 juli 2025

Heerhugowaard door Rudmer Zwerver (bron: shutterstock)

Het vereveningsfonds: meer sturingskracht voor betaalbare nieuwbouw

Gemeenten zonder veel grond in eigendom kunnen met het vereveningsfonds sturen op het realiseren van betaalbare woningen. Platform31 bracht de ervaringen in drie gemeenten in beeld.

Onderzoek

9 juli 2025

Large Brown Meeting Table door Rawpixel.com (bron: shutterstock)

Ontwerpkracht moet een betere plek krijgen aan de bestuurstafels

Jutta Hinterleitner, Karin Peeters en Taco Postma schreven in opdracht van Platform Ontwerp NL een essay over hoe de kloof tussen ontwerp(ers) en bestuurders kan worden gedicht. Daarvoor werden negen projecten aan een analyse onderworpen.

Analyse

8 juli 2025