H. Coolhavengebied, Rotterdam: De stadscampus als motor voor ontwikkeling

Verslag sessie H, praktijkcongres 'Gebiedsontwikkeling Slim Vlottrekken'

De rol van de universiteitscampus in de stad staat de laatste jaren steeds hoger op de bestuurlijke agenda. Waar de universiteit in sommige steden al eeuwenlang een natuurlijk onderdeel van de stad is, daar functioneert de universiteitscampus in veel steden nog als enclave in of buiten de stad. Het delen van faciliteiten en voorzieningen - met de stad en met andere partijen - werd vóór de crisis als negatief gezien; iedereen wilde het liefst eigen territorium. Sinds de crisis is dit noodgedwongen veranderd. Het delen van voorzieningen is een makkelijke manier geworden om te bezuinigen op dure vierkante meters. Daarnaast leidt functiemenging met de stad eerder tot vijf ingrediënten die als basisrecept voor een succesvolle campus gelden: gebouwen voor onderwijs & onderzoek, studentenhuisvesting, winkels en vrijetijdsfuncties, infrastructuur en (aan de universiteit) gerelateerde bedrijvigheid.

Het aantal studenten zal de komende jaren blijven toenemen en behoefte aan extra ruimte dus ook. Het ligt voor de hand om de campus niet meer uit te breiden, maar om te intensiveren, zo stelt Alexandra den Heijer (Universitair docent TU Delft). Intensieve functiemenging houdt de student en bezoeker vast binnen het gebied en verbetert de business case van oudere gebouwen. De campus kan als gevarieerd stadslandschap benaderd worden. Dat draait in de toekomst om, zo besluit Den Heijer. De stad van de toekomst is een campus, een kennislandschap.

In het Coolhavengebied in Rotterdam wordt concreet gewerkt aan zo’n kennislandschap. Hier werkt de stad samen met ontwikkelaars en onderwijsinstellingen om een nieuw woon-werklandschap te ontwikkelen. Caroline Giezeman (Stedenbouwkundige Gemeente Rotterdam) omschrijft hoe uit een snelkookpanproces van charettes, korte intensieve sessies met betrokken partijen en omwonenden, de visie Hoboken 2030 voortgekomen is. Het plan omvat in hoofdzaak drie elementen: een aantal belangrijke nieuwe verbindingen, hoogwaardige verblijfsplekken en een studie naar een programma van ca. 80.000 m2 met onder meer wonen, educatie en bedrijvigheid.

Als ontwikkelaar is JOIN Ontwikkeling sinds kort bij het proces betrokken, vertegenwoordigd door Roderick van Houwelingen (Commercieel manager). JOIN is een bedrijf dat opgericht is door OVG en Triodos en voornamelijk maatschappelijk vastgoed ontwikkelt. Dat is binnen dit gebied nog een uitdaging omdat er 80.000 m2 op relatief lastige kavels ontwikkeld moet worden. De programmatische varianten tonen relatief conventionele studies naar mengvormen van wonen en werken. Van Houwelingen benadrukt dat samenwerking met medisch gerelateerde bedrijven en instellingen een belangrijk thema is in de ontwikkeling. Hierdoor moet hij echt buiten zijn traditionele rol als ontwikkelaar denken.

Het publiek reageert kritisch op het plan, omdat het nog veel weg heeft van een traditioneel stedebouwkundig plan. Het is niet zo duidelijk hoe robuust het plan is als bijvoorbeeld de marktvraag wegvalt. Ook zijn er behoorlijke voorinvesteringen nodig. Wanneer de ontwikkelaar een risicodragende rol krijgt en een contract tekent, daar wordt niet op ingegaan. Giezeman benadrukt dat het plan wel degelijk een eigentijdse manier van ontwikkelen is; de overheid stuurt op een ontwikkeling met een open eindresultaat, de afnemers worden gevormd door een netwerk van partners die nauw bij het gebied betrokken zijn.

Sprekers:
Alexandra den Heijer, Universitair docent TU Delft
Caroline Giezeman, Stedenbouwkundige Gemeente Rotterdam
Roderick van Houwelingen, Commercieel manager JOIN Ontwikkeling

Voor een overzicht van alle verslagen van het praktijkcongres klik hier.

Sessie H, Praktijkcongres 2012

Foto: Jean van Lingen