2013.12.17_Handreiking grondbeleid voor raadsleden_180

Handreiking grondbeleid voor raadsleden

17 december 2013

3 minuten

Onderzoek Na afloop van de Tweede Wereldoorlog was de woningbehoefte in Nederland groot. De opdracht voor de Nederlandse overheden was om in een korte periode veel en tegen lage kosten te bouwen, met name in het huursegment. Gemeenten kochten (voornamelijk) agrarische gronden aan de randen van de bestaande bebouwing en maakten deze gronden geschikt voor bebouwing. De gronden werden vervolgens uitgegeven aan corporaties, particulieren en bouwondernemingen die de woningen realiseerden. De gemeenten voerden zogezegd een actief grondbeleid. Vanuit de positie van grondeigenaar kon de gemeente de gewenste ruimtelijke doelen realiseren.

Wat u als raadslid moet weten over grondbeleid

Vanaf het begin van de jaren negentig kwam er meer nadruk te liggen op het eigen woningbezit. Andere partijen dan de gemeente (in het bijzonder bouwers, projectontwikkelaars, beleggers en corporaties) zagen bovendien commerciële kansen op de grondmarkt. Door grondposities in te nemen op toekomstige bouwlocaties verzekerden zij zich van de toekomstige bouwproductie. De gemeente nam deze grondposities in eigendom over, en verschafte de andere partijen een eerste recht op de ontwikkeling van de voorgenomen woningen. Op deze wijze konden gemeenten, opnieuw vanuit een rol als grondeigenaar handelen, de gewenste ruimtelijke doelen realiseren en bovendien werd er op deze wijze voldoende geld verdiend om een hoge ruimtelijke kwaliteit te kunnen bekostigen.

De economische crisis die zich in 2008 in volle hevigheid aandiende, maakte de risico’s van het gemeentelijk grondbeleid duidelijk. De markt voor nieuwbouwwoningen zakt ver terug, en daarmee ondervinden veel ruimtelijke plannen vertraging, en soms zelfs geen doorgang. De gemeentelijke gronduitgifte loopt terug, en de verworven grond wordt minder waard. Als gevolg daarvan hebben de gemeenten die een actief grondbeleid hebben gevoerd, flinke bedragen moeten afboeken en voorzieningen moeten treffen. Een flink aantal gemeenten is op dit moment nog steeds bezig om maatregelen te treffen.

Op hetzelfde moment verandert als gevolg van maatschappelijke en demografische ontwikkelingen ook de ruimtebehoefte. Er is een duidelijke verschuiving waarneembaar van grootschalige, buitenstedelijke en van overheidswege geplande ontwikkelingen naar initiatieven die kleinschalig, voornamelijk binnenstedelijk en organisch van aard zijn. Door de vergrijzing neemt bovendien de behoefte aan woningen voor ouderen toe. Daarnaast worden grote delen van Nederland gekenmerkt door bevolkingskrimp. In deze krimpende gebieden zal naar verwachting minder of geen behoefte aan nieuwe uitleglocaties zijn. De nadruk ligt daar vooral op herstructurering (of zelfs gedeeltelijke sloop) van de bestaande voorraad. Deze effecten werken uiteraard door in het grondbeleid.

Bovendien is in 2008 een nieuwe regeling grondexploitatie als onderdeel van de Wet ruimtelijke ordening in werking getreden, die het voor gemeenten mogelijk maakt om ook zonder grondeigendom een actieve regie en sturing op de verstedelijking te behouden, inclusief de mogelijkheid om de gemeentelijke kosten van grondexploitatie te kunnen verhalen op degene die tot de ontwikkeling van een bouwplan overgaat. Deze vorm van grondbeleid wordt faciliterend grondbeleid genoemd, en zal naar verwachting in de toekomst meer en meer worden toegepast in de gemeentelijke praktijk.


Cover: ‘2013.12.17_Handreiking grondbeleid voor raadsleden_180’



Meest recent

Weekoverzicht Cover door Ineke Lammers (bron: gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van auditie voor de voortrekkersrol

Wil je helemaal bij zijn bij de ontwikkelingen van de afgelopen week? Dan zijn dit de stukken die je gelezen moet hebben. Deze week kwamen op Gebiedsontwikkeling.nu alle vaardigheden voorbij die nodig zijn om de voortrekkersrol te kunnen vertolken.

Nieuws

21 september 2023

Nijmegen Jerusalem nieuw & oud door Talis (bron: Talis)

Corporaties en de businesscase van sloop-nieuwbouw, een lastige puzzel

Hoe diep kan en wil een woningcorporatie gaan om sloop-nieuwbouw financieel mogelijk te maken? Platform31 en Fakton analyseren de casus van de Jerusalem-buurt in Nijmegen, waar industrieel is teruggebouwd in de footprint van de gesloopte woningen.

Analyse

21 september 2023

Financial district Shanghai door Lushengyi (bron: Shutterstock)

Shanghai transformeert het waterfront, maar van inspraak is geen sprake

Vanmiddag 20 september promoveert Harry den Hartog aan de TU Delft op de waterfront-ontwikkeling van Shanghai. Grote gebaren genoeg, maar enige in- of medespraak is ver te zoeken.

Onderzoek

20 september 2023