Luchtfoto Nederlands landschap door Daria from TaskArmy.nl (bron: Unsplash)

Help, de Novi verzuipt!

9 juli 2019

3 minuten

Opinie Dik twee jaar geleden maakte het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) bij de voorbereiding van de Novi een herstart. De periode daarvoor werd gekenmerkt door ambtelijk geklungel, met op de tribune het vrijblijvend kletsend deel van de vakwereld.

Hoe ik ook probeer de positieve gezindheid van de herstart vast te houden, het lukt niet. Want het resultaat is ronduit teleurstellend. De inhoudelijke hoofdstukken zijn niet slecht, maar grotendeels ontleend aan bestaand beleid van de verschillende ministeries. Het gaat er natuurlijk om hoe de drie ambities van de NOVI – functiecombinatie, identiteit gebied centraal en afwenteling voorkomen – gestalte krijgen. Daaraan moet de omgevingsvisie zijn meerwaarde ontlenen. We scrollen dus snel door naar de hoofdstukken over het instrumentarium en de uitvoeringsstrategie. 

Daar wacht ons een spervuur van overheidsdocumenten en -processen. Er komt een Uitvoeringsagenda en er komen Omgevingsagenda’s per landsdeel, het – nu slecht functionerende – MIRT-overleg, ook per landsdeel, blijft bestaan. Er komen nieuwe Programma’s (onder meer voor ‘Verstedelijking en wonen’) en er komen NOVI-gebieden.
Heel veel beleid, heel veel overheid en geen geld: zo komt het over. Niets over investeringen. De balans is zoek.

’Heel veel beleid, heel veel overheid en geen geld

Het is zelfs niet gelukt om de NOVI-gebieden (die aanvankelijk perspectiefgebieden heetten) van een bescheiden procesbudget te voorzien. Die gebieden moeten het breekijzer gaan vormen voor ontkokerd, integraal werken door de rijksoverheid, door de muren van de verschillende departementen heen. Lastig, maar onmisbaar om de ambitie van de gebiedsgerichte benadering waar te maken. Ontwerpend onderzoek kan daarbij zeker helpen. Maar om daarbij het Atelier Rijksbouwmeester – dat op dit front geen reputatie heeft – als monopolist aan te wijzen slaat de plank mis.
De gebiedswaanwijzingen voor de NOVI-gebieden blijven vaag (zoals ‘Groene Hart’; dat bestaat niet).

In een bijdrage voor een rondetafelgesprek van de Tweede Kamercommissie heb ik in maart 2018 een zevental voorwaarden geformuleerd voor het succes van de NOVI. Nog niet de helft van die voorwaarden heeft voldoende invulling gekregen.

Kan het toch nog goed komen? De reddingsboei moet komen van een initiatief van buiten de rijksoverheid: een brede coalitie van Neprom, middelgrote gemeenten (G40), VNO/NCW, Staatbosbeheer en de Openbaar Vervoer-wereld. Dit gezelschap werkt aan het idee voor Regionale Investeringsagenda ‘s (RIA). Het verschil met de NOVI-aanpak is drieërlei: koppeling van plan met daadwerkelijk investeren, meerwaarde door combinatie van de inzet overheidsbudgetten met marktinvesteringen en een bruikbaar schaalniveau (kleiner dan de landsdelen).
Het kritische oordeel staat los van de waardering voor de ambtelijke ploeg die aan de NOVI heeft gesleurd. Al die departementen met hun eigen belangen, de moeizaam opererende overheidskoepels (VNG, IPO, Unie van Waterschappen), de politieke onwil om ook maar een beetje financieel voor de NOVI uit te rukken en een minister van BZK die tot over haar oren in het werk zit; om daar doorheen te komen, bleek in deze ronde toch te hoog gegrepen.

Cover: Photo by Daria from TaskArmy.nl on Unsplash

Deze column verscheen eerder op ROmagazine.nl


Cover: ‘Luchtfoto Nederlands landschap’ door Daria from TaskArmy.nl (bron: Unsplash)


Friso de Zeeuw door - (bron: gebiedsontwikkeling.nu)

Door Friso de Zeeuw

Adviseur gebiedsontwikkeling en emeritus hoogleraar gebiedsontwikkeling TU Delft


Meest recent

Het team achter Huis van de Toekomst bestaat uit kunstenaars, professionals en buurtbewoners door Havensteder (bron: Huis van de Toekomst)

De urban curator als noodzakelijke verbinder in de lokale energietransitie

Een van de meest veelbelovende scenario’s voor de energietransitie is de overgang naar duurzame, lokaal opgewekte en gedeelde energie. Dat is echter een lastig traject. Kan de ‘urban curator’ helpen als verbinder?

Onderzoek

7 oktober 2025

De passende spelregels voor gebiedsontwikkeling door Esther Dijkstra (bron: Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling)

Tussen samenhang en sectoren: de passende spelregels voor gebiedsontwikkeling

In het openingsartikel van de nieuwe Gebiedsontwikkeling.krant proberen Marlon Boeve, Co Verdaas en Tom Daamen tot de juiste spelregels voor gebiedsontwikkeling te komen door te focussen op de eeuwige strijd tussen ‘samenhang’ en ‘sectoren’.

Uitgelicht
Analyse

7 oktober 2025

Luchtfoto van Eindhoven in de vroege herfst door Jacob Boomsma (bron: shutterstock)

Met de Nota Ruimte legt het Rijk de ruimtelijke puzzel bij de regio’s, maar levert zelf geen bijdrage

De Ontwerp-Nota Ruimte komt met een landsdekkende opdeling in regio’s, als basis voor de nationale ruimtelijke strategie, maar blijkt ook de panacee voor een verder visie- en besluiteloos Rijk – aldus Maaike Postma en Sjors de Vries.

Uitgelicht
Opinie

6 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op