"’Safa’ van Hogendorpstraat Amsterdam" (CC BY 2.0) by FaceMePLS door FaceMePLS (bron: Flickr)

Hoge huren jagen Turkse ondernemers uit oude stadswijken in Amsterdam

6 maart 2020

3 minuten

Onderzoek Turkse immigranten speelden de afgelopen decennia een hele zichtbare rol in de openbare ruimte van Amsterdam, maar dat verandert in rap tempo. Het uitvlakken van minderheden uit het straatbeeld toont de afnemende inclusiviteit van de stad, stelt Ceren Sezer in haar promotieonderzoek aan de TU Delft.

De vele Turkse immigranten die de afgelopen zestig jaar in Nederland hun geluk beproefden lieten duidelijke sporen na. Turkse winkeltjes, restaurants, theehuizen, shoarmazaken, moskeeën, kapperszaken en garages vormen een vertrouwd onderdeel van het Nederlandse stadsbeeld. Tot voor kort tenminste, want uit het onderzoek dat Sezer deed in Amsterdamse winkelstraten blijkt dat dit beeld de laatste tijd kantelt. Gentrificatie zorgt voor huurprijzen die kleine ondernemers niet meer kunnen betalen en herstructurering jaagt grote groepen mensen weg uit oude stadswijken. “Democratie komt tot gestalte in de publieke ruimte. Minderheden hebben het recht om daarin zichtbaar te zijn”, zegt Sezer. “Het feit dat bepaalde stedelijke groepen daaruit verdwijnen roept vragen over het open, democratische en inclusieve karakter van de stad.”

Voor haar onderzoek zoomde Sezer in op een straat binnen de ring - de Javastraat - en een straat erbuiten - de Burgemeester de Vlugtlaan. Ze bracht de demografische trends en het type bewoners in kaart die er woonden in de periode van 2007 tot 2016. Uit het onderzoek blijkt dat het aantal immigrantenvoorzieningen in die tijd fors terugliep. Dat kwam deels door de exploderende Amsterdamse woningmarkt, die de woningprijzen naar recordhoogte opstuwde. Vooral in de Javastraat zorgde gentrificatie voor verdrijving van groepen mensen met een minder dikke portemonnee. Maar dat is niet de enige reden voor de ‘dispersie’. Sezer constateert dat de openbare ruimte ook steeds meer verandert in een instrument voor marketing van steden. Doel ervan is het aantrekken van toeristen, expats en hogere inkomensgroepen. Stadsvernieuwing en volkshuisvesting zijn geëvolueerd van ‘bouwen voor de buurt’ naar marktgerichte strategieën. “Het predicaat ‘migrantenwijk’ past niet in dat plaatje. Daar trek je geen mensen mee aan.”

Waar de vroegere bewoners en winkeliers bleven? Veel ervan bleken te verkassen naar Amsterdam-West of Zaandam. Dat was over het algemeen geen eigen keuze, blijkt uit het onderzoek. Uit interviews die Sezer had met getroffen middenstanders blijkt dat zij zelden of nooit inspraak hadden in de grote ruimtelijke veranderingen die zich voordeden hun wijk.

Beleidsmakers van de toekomst

Raar genoeg is over deze “erosie van de democratische openbare ruimte” nauwelijks iets terug te vinden in de stedenbouwkundige en planologische literatuur, constateert ze. Terwijl haar onderzoek uitwijst dat dit heel goed zichtbaar is te maken: door bestudering van ruimtelijke en maatschappelijke veranderingen in stadswijken. Het kan ook een inkijkje geven in de relatie met stedelijke trends en beleid.

Alle reden om er wat aan te doen, vindt ze. Wat haar betreft zouden architecten en stedenbouwkundigen in de dop al tijdens hun studie doordrongen moeten worden van het feit dat de openbare ruimte een indicator is van het functioneren van de democratie. “Zij zijn de beleidsmakers van de toekomst.” De huidige besluitnemers pakken ingrijpende wijktransformaties aan met een oppervlakkige begrip van de inrichting van de publieke ruimte, stelt ze. “Stedelijke groepen met verschillende sociale, culturele en economische achtergronden voelen zich welkom in een openbare ruimte die divers is. Daar moet je voorzichtig mee omgaan.” 

Cover: "’Safa’ van Hogendorpstraat Amsterdam" (CC BY 2.0) by FaceMePLS

Dit artikel verscheen eerder op tudelft.nl

Lees hier het proefschrift


Cover: ‘"’Safa’ van Hogendorpstraat Amsterdam" (CC BY 2.0) by FaceMePLS’ door FaceMePLS (bron: Flickr) onder CC BY 2.0, uitsnede van origineel



Meest recent

Valley, Amsterdam-Zuidas door Ceescamel (bron: Wikimedia Commons)

De nieuwe stedenbouw is groen

Jaap Modder belichtte eerder de toekomst van de stedenbouw en het groen ontwikkelen in de stad. In zijn nieuwste bespreking komen beide thema’s samen. Een boek waarin negentien vakgenoten spreken over verstedelijking in relatie tot menselijk welzijn.

Recensie

11 juli 2025

Weekoverzicht donderdag 10 juli door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van het ruimtelijk rechtbreien

Het ging deze week over rechtbreien. In fysiek opzicht bij het landschapsherstel in Brabant en een alternatief gebruik van parkeerplaatsen. Maar ook procesmatig, zoals bij het dichten van de kloof tussen bestuurders en ontwerpers.

Weekoverzicht

10 juli 2025

Kleine Beerze hermeandering door Nadine van den Berg (bron: Ministerie VRO)

Van krom naar recht en weer naar krom, Brabants beekherstel doet het landschap goed

Journalist Mark Hendriks en fotograaf Nadine van den Berg gaan in actuele projecten op zoek naar ruimtelijke kwaliteit. In aflevering 5 gaat het naar de Kleine Beerze in Brabant, waar beekherstel veel goed doet.

Uitgelicht
Casus

10 juli 2025