BBB-vlaggen door Ruud Morijn Photographer (bron: Shutterstock)

In de provincies verschoof de politieke aarde, de akkoorden blinken uit in vaagheid

10 oktober 2023

3 minuten

Analyse Alle provincies hebben de coalities rond, de akkoorden zijn geschreven en de handtekeningen gezet. Is nu ook duidelijk hoe de ‘complexe ruimtelijke puzzel’ wordt opgelost? In het rapport ‘Na de Aardverschuiving’ analyseert Platform 31 de coalitieakkoorden. Wat zijn de inzichten voor de inrichting van de ruimte?

Het rapport dankt de naam aan enorme politieke omwenteling die plaatsvond tijdens de provinciale statenverkiezingen op 15 maart 2023. De partij BBB kwam in alle provincies als grootste uit de bus en belandde in tien van de twaalf provincies in het provinciebestuur. De vraag is dan: op welke basis wordt er de komende vier jaar bestuurd? Platform31 vergeleek de afspraken die de coalitiepartijen maakten aan de hand van negen onderwerpen: van wonen en bestuur, tot landelijk gebied en duurzaamheid.

Bouwen, bouwen, bouwen?

Ruimtelijke ordening is een van de hoofdthema’s die in de akkoorden aan bod komt. De woningentekorten zijn nijpend en tegelijk groeit de bevolking verder. Provincies besteden uitgebreid aandacht aan hoeveel woningen en gebouwd moeten worden en waar die moeten komen. Tegelijk komt ook de leefbaarheid aan bod, in de vorm van aandacht voor een mooie omgeving en voorzieningen.

De nadruk ligt op bouwen binnen de randen van steden en dorpen. Zo de provincie Overijssel alleen bouwen binnen bestaande kernen. Volgens de provincie Groningen gaan leefbaarheid en kleinschalig wonen in dorpen hand in hand. De provincie Limburg heeft de meest concrete plannen over hoe ze leefbaarheid wil waarborgen. Een fonds moet investeringen in ‘vergroening van de wijk’ of ‘een zorgbuurthuis’ mogelijk maken. De nadruk ligt in alle akkoorden op de omgeving, minder op de woningen zelf. Kwaliteiten als toekomstbestendig, energieneutraal, klimaatadaptief: ze blijven onbenoemd.

Kritiek hebben de onderzoekers op hoe de woningbouwplannen zich verhouden tot andere opgaven

Dát die woningen er snel moeten komen benadrukken de provincies ook, maar hoé blijft vaak vaag. De provincie Utrecht heeft wel concrete plannen. Ze stelt een subsidie in (Fonds Versnelling Woningbouw) en vergroot de ‘uitvoeringskracht’. Ook Noord-Holland wil woningbouw stimuleren met subsidie en zet daarnaast bestaande versnellingsmaatregelen voort. Zo werkt de provincie met “een flexibele schil van ambtelijke capaciteit, een bouwambassadeur, kernteams versnelling en OV-knooppuntenaanpak.”

Puzzelen met stikstof en woningen

Kritiek hebben de onderzoekers op hoe de woningbouwplannen zich verhouden tot andere opgaven. Stikstofreductie, water en bodem sturend en de energietransitie zijn bijvoorbeeld onderdeel van het complexe ruimtelijke vraagstuk. Niet voor alles is evenveel plek. De provincies zijn zich weliswaar bewust van de ‘actieve regierol’ die in de ‘ruimtelijke puzzel’ van ze wordt verwacht. Ook snappen ze dat de ene ambitie ten koste kan gaan van de andere. Duidelijke keuzes blijven evenwel uit.

Ook streven veel provincies naar ‘brede welvaart’, de verbetering van levenskwaliteit voor iedereen, maar vinden geen oplossing voor hoe zich dat verhoudt tot andere opgaven. Zeeland bijvoorbeeld zoekt naar een balans tussen leefbaarheid en voorbereidingen voor de zeespiegelstijging: een tandartsbezoek moet mogelijk blijven, maar ook de dijken moeten hoger.

Luchtfoto zonnepark De Mortiere, Middelburg door Aerovista Luchtfotografie (bron: shutterstock.com)

‘Luchtfoto zonnepark De Mortiere, Middelburg’ door Aerovista Luchtfotografie (bron: shutterstock.com)


Vaak wijten de provincies dat gebrek aan keuzes aan het gebrek aan zeggenschap en slagkracht. Platform31 betwijfelt of dat altijd terecht is. Samenwerkingen wordt genoemd als een manier om toch vooruit te komen in de opgave. Zo wil de provincie Flevoland samen met het Rijksvastgoedbedrijf vernieuwende woningbouwconcepten stimuleren. Veel coalities benoemen de gemeenten als samenwerkingspartner. Maar daarbij lijken ze zich te weinig bewust dat dat die rol van partner kan conflicteren met de rol als toezichthouder.

Wensdenken regeert

De toon van de analyse van Platform 31 is dus kritisch. Dat de coalitieakkoorden af zijn, betekent niet dat het ook duidelijk is wat de provincies gaan doen. Dat geldt ook voor de financiële uitwerking van de plannen in het rapport. In Zeeland staat soms letterlijk in de tekst dat het onzeker is of de middelen beschikbaar zijn. Het blijft bij ‘wensdenken’ met een ‘magere financiële onderbouwing’, zo concludeert Platform31 fijntjes.


Het complete onderzoek van Platform31 is hier te lezen.


Cover: ‘BBB-vlaggen’ door Ruud Morijn Photographer (bron: Shutterstock)


Afke Laarakker door Afke Laarakker (bron: LinkedIn)

Door Afke Laarakker

Freelance journalist


Meest recent

Weekoverzicht donderdag 23 oktober door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van de frisse blikken die recht doen aan het verleden

Deze week waaide er een frisse wind door het vakgebied. De stad wordt vernieuwd vanuit het water, het dorre hout wordt gekapt en regels verdwijnen. Maar de lessen uit het verleden blijken ook nog steeds waardevol te zijn.

Weekoverzicht

23 oktober 2025

Emmerhout, Emmen door Teun van den Ende (bron: Teun van den Ende)

Erfgoed en leefbaarheid: over alledaags erfgoed in Utrecht en Emmen

Onderzoeker Teun van den Ende ging de afgelopen maanden op pad in zes steden om het antwoord te vinden op de vraag: welke rol speelt het cultureel erfgoed in de leefbaarheid van een wijk? In deze aflevering bezoekt hij Utrecht en Emmen.

Onderzoek

23 oktober 2025

Weegschaal PPS door Ineke Lammers (bron: Ineke Lammers)

Leren van 35 jaar PPS: balanceren tussen zekerheid en flexibiliteit

Paul van den Bragt en Reann Kersenhout leggen de lessen uit 35 jaar PPS naast elkaar. Welke regels zijn in de huidige complexe gebiedsontwikkelingspraktijk wél nodig, aan de hand van vier trends rondom de contracten tussen partijen.

Onderzoek

22 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op