Inzet Watertorenberaad 2017, onze gezamenlijke agenda

De partijen van het Watertorenberaad beseft dat er een schaalsprong nodig is en tegelijkertijd een krachtproef: een krachtsprong, en met tempo. De komende jaren zullen we ons hiervoor inzetten en ons richten op effectievere aanpakken van verbetering van bestaande wijken en complexe binnenstedelijke transformaties. Waar gemengd en versnipperd bezit een stevig obstakel vormt en tot een ‘prisoners dilemma’ op grote schaal leidt is de vraag wie het voortouw neemt.
Daarbij willen we ook doorpakken op de energietransitie, klimaatadaptatie en nieuwe mobiliteitsconcepten. Wat zijn slimme combinaties, wat is er nodig om tot realisatie te komen en hoe organiseren we dat? Niet alleen op niveau van percelen of panden, dat helpt te weinig. Met elkaar willen we ons sterk maken voor effectievere realisaties en pleiten voor een Krachtsprong Bestaande stad.

Deze Krachtsprong bestaat uit acht essentiële stappen:

1. Doorpakken op de energietransitie
2. Klimaatbestendig bouwen
3. Nieuwe mobiliteitsconcepten ontwikkelen
4. Circulair bouwen
5. Slimme combinaties maken tussen fysiek en sociaal
6. Nieuwe woonwerkvormen ontwikkelen
7. Data beter benutten
8. Nieuwe investeringen en financiële constructen zijn onontkoombaar

Energietransitie

Het is noodzakelijk dat we doorpakken op de energietransitie. In sommige verouderde wijken betalen de bewoners een derde van de woonlasten aan energie. Dat kan beter. Daarbij moeten we nadenken over wat lokaal ter plaatse kan en wat vanuit grotere oplossingen nodig is. Wat moet centraal en wat decentraal aan energie worden opgewekt en opgeslagen? Er zijn grote investeringen nodig in de bestaande voorraad van corporaties en het particulier bezit.

Klimaatbestendig bouwen

Klimaatbestendig bouwen is voor ons land noodzakelijk. Hoewel we gewend zijn met waterveiligheid om te gaan, vinden we stedelijke wateroverlast binnendijks erg ingewikkeld. Ook hier speelt de vraag wie het voortouw neemt. Bij grote hoosbuien blijken verzekeringen niet altijd de helpende hand te bieden en worden onnodige schades opgelopen. In de bestaande stad staan inmiddels op sommige plaatsen de huizen schots en scheef. Grote investeringen dreigen waar mensen dat niet zelf aankunnen, vergelijkbaar met de aardbevingsaanpak. Veel van deze stedelijke wijken staan in de Randstad waar –gelukkig- steeds meer mensen willen wonen.

Nieuwe mobiliteitsconcepten

Grote steden lopen over 5 jaar compleet vast. Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) voorspelt verkeerschaos. Er zijn nieuwe mobiliteitsconcepten nodig die ruimte geven om de autodruk te verkleinen. Dat start al met het flexibiliseren van parkeernormen en eisen aan ondergronds parkeren. Veel garages hebben inmiddels onvoldoende bezetting. Zelfrijdende (deel)auto’s zullen in de toekomst ons mobiliteitsbegrip verruimen. Maar de auto kan en zal niet alleen maatgevend zijn. Beschikbaarheid en deelbaarheid staan centraal in het OV. Trein, metro, tram en bus, maar ook de fiets (e-bike!) en looproutes spelen een toenemende rol en altijd zal men comfort en betrouwbaarheid vragen. In die combinatie schuilen de kansen: mobiliteit als integrale service van a naar b.

Circulair bouwen

Circulariteit is wat ons betreft geen keuze meer. Slopen en renoveren is op grote schaal nodig en kan beter als we de constructies en materialen kunnen hergebruiken. Hergebruik van bestaande materialen en kiezen voor her te gebruiken constructies en materialen bij nieuwbouw moet bij alle partijen tussen de oren komen.

Slimme combinaties

Wij moeten slimme combinaties uitdenken, bijvoorbeeld tussen betere aansluiting van woningaanbod op de vraag, groot onderhoud (vernieuwen/ renoveren), verduurzaming én het klimaatbestendig maken (inclusief funderingsproblematiek).

Klimaatbestendig bouwen en energietransitie gaan heel goed samen: (duurzame daken, groen met zon en isolatie). Rotterdam zet zich in voor een Internationaal Center of Excellence voor Climate Adaptation. Fysieke en sociaal-economische vraagstukken moeten veel meer hand in hand gaan. Onze samenleving veroudert snel en mensen blijven langer thuis. Vaak is zorg en aandacht nodig, ook voor mensen met een beperking. Wij kunnen niet wegkijken, maar zullen onze nieuwe buren moeten omarmen en zorgzame wijken bouwen die stoelen op gemeenschapszin.

Nieuwe woonwerkvormen

In de nieuwe kennis- en netwerkeconomie zijn nieuwe woon- en werkvormen gevraagd. Essentieel zijn plekken waar innovatieve en creatieve mensen gedijen. Dit brengt ook anders wonen mee: minder vast, meer flexibel en dus meer (veelal particuliere) huur. Maar ook meer behoefte aan gemeenschappelijkheid: nieuwe vormen van groepsgebonden wonen, of juist in collectieve combinatie van wonen-werken. Laten we daar leefplekken en -arrangementen voor ontwikkelen.

Big Data

We kunnen de steden waar we wonen en leven veel slimmer maken. De data benutten, daarvan leren en die lessen toepassen. Data die tezamen via deelbare informatie- en communicatietechnologie goed geschikt is voor het soepeler, sneller en slimmer (en dus ook goedkoper) laten lopen van de stedelijke stromen van mensen, verkeer, energie, afval, etc... Zo kunnen we ons leven beter inrichten. Wij willen daartoe op weg naar een ‘urban operating system’.

Nieuwe grote investeringen

We beseffen dat hier grote investeringen mee gemoeid zijn, van alle kanten. Veel geld zal vooral ook meer gebundeld moeten worden ingezet. Ook zullen we ondervinden dat we onze regels en beleidsafspraken anders moeten inrichten en toepassen. We kunnen niet wachten tot de Omgevingswet is geïnternaliseerd in elk gemeentehuis. Een soort Crisis- en Herstel Wet aanpak Bestaande Stad is nodig.

De agenda is veelomvattend en er is veel voor nodig. Daarbij gaat het om innovaties in zowel inhoudelijke concepten, vormen van samenwerking (inclusief bewoners, collectiviteiten én professionals) als in financiële constructen.

Het bruist in steden, er is dynamiek, maar verandering van omgeving gaat te traag. Hierdoor zijn er binnen steden gebieden waar grote achterstand ontstaat, en daar broeit ook veel onvrede. Er is nieuw perspectief nodig, hoop op verbetering, kansen en emancipatie. Die gaan hand in hand en die handen willen we ook ineen slaan.

Wij vragen iedere partij haar rol te pakken en mee te helpen. Alleen zo kunnen we spreken van een Krachtsprong Bestaande stad.

We zien de urgentie, maar ook de potentie. Samen moeten we ons hier nu sterk voor maken. Wij gaan er alvast mee beginnen in Rotterdam, Den Haag, Schiedam en Delft. Vanuit deze ervaring willen wij graag met het Rijk meedenken over gezamenlijke aanpak en over de inzet van het daarvoor benodigde instrumentarium.

Het Watertorenberaad

Partners Watertorenberaad

Peter Ruigrok (voorzitter), Peter van der Gugten (Heijmans), Phillip Smits (Blauwhoed), Cees van Boven (Woonzorg Nederland), Bert Keijts (Portaal), Mario Broos (AM), Bianca Seekles (Era Contour), Leo Freriks (Siemens), Jeroen Messemaekers de Graaff (Stadswaarde), Valenteijn Leijh (Boekel de Nerée), Erik Leijten (Hurks Vastgoedontwikkeling), Ingeborg de Jong (Timpaan), Feike Siewertsz van Reesema (Siewertsz Beleggingen), Dick Boelen (Dura Vermeer), Dennis Lausberg (Woonstad Rotterdam), Wiert Jan de Raaf (Eneco), Bert Krikke, (4thecity), Ferdi Licher (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), Adri Bom-Lemstra (Provincie Zuid-Holland), Joke Geldhof (Provincie Noord-Holland), Rien Nagtegaal (Gemeente Leiden), Ronald Prins (Gemeente Rotterdam), Bob van der Zande (Gemeente Amsterdam), Helen van Duin (Gemeente Almere), Martin Mulder, (Gemeente Utrecht), Henk Harms (Gemeente Den Haag), Nora van de Griend (Gemeente Breda), Stef Fleischeuer (Gemeente Tilburg), Adrian Los (Gemeente Ede), Pien van der Does (Gemeente Zwolle), Gido ten Dolle (Gemeente Delft) Damo Holt (Rebel), Antoinette van Heijningen (Urbancore).

www.watertorenberaad.nl