Opinie We zijn er bij de Unie van Waterschappen al een tijdje mee bezig: aandacht vestigen op ruimte voor water. Is dat dan zo?n probleem? “Ja”, zeg ik dan, en bijna meteen erachter: “Natuurlijk!” Het is namelijk niet zo vanzelfsprekend dat in ruimtelijke plannen de geclaimde ruimte voor watermaatregelen, één op één? worden overgenomen. En dat is jammer, een gemiste kans voor de duurzaamheid van een plan, zowel in termen van klimaat en milieu als in termen van ruimtelijke kwaliteit en bestendigheid van de inrichting. Uiteraard mag met een kritische blik naar het advies van een waterschap worden geke-ken, maar dat betekent nog niet dat automatisch voor een minimum variant moet worden gekozen. Wat is dan wijsheid?
Het zou bijvoorbeeld mooi zijn als maatregelen voor het waterbeheer tenminste net zo lang mee gaan als bijvoorbeeld de woningen in het gebied. Huizen hebben ook maar een beperkte levensduur. Als de ontwikkelingen in de wijken uit de vorige (20e) eeuw representatief zijn, dan kun je een gemiddelde woning na zo’n 40 tot 60 jaar afschrijven. De woningen zijn dan aan renovatie of sanering toe. En de wijk ook: die heeft qua inrichting zijn beste tijd wel gehad. Die wijken bieden de mogelijkheid om de totale inrichting van de buitenruimte te herzien of, net als bij nieuwbouw, een gebied vanuit het ‘niets’ weer op te bouwen. Inrichting en vooral de dimensies van het watersysteem op een situatie die de komende 50-60 jaar niet grootschalig hoeft te worden aangepast, loopt dan parallel met de levenscyclus van de wijk. Net als in de wijken uit de jaren ’50 en ’60 van de vorige eeuw biedt een iets ruimere opzet dan nodig voldoende plek voor eventuele maatregelen om bij te sturen. En als de ‘reserveruimte‘ te zijner tijd niet nodig is voor water dan is er altijd wel wat anders om er te realiseren: verdichtingsbouw is immers ook niet uit de lucht komen vallen?
Nu is het ondertussen wel duidelijk dat het Rijksbeleid zich op ‘hoofdlijnen’ richt. Op ruimtelijke ordening is in ieder geval een vergaande decentralisering van het beleid te verwachten: meer regionaal en minder centraal geregeld. Het Regeerakkoord heeft daarvoor al de toon gezet en om in muziektermen te blijven is het nu wachten op de arrangementen: de bestuursakkoorden. Daaruit moet blijken of fysieke ruimte voor watermaatregelen prioriteit krijgt, in ieder geval gedurende de komende jaren. Al blijft het de vraag of die ruimte er dan ook daadwerkelijk is. De fysieke ruimte voor water kan en mag daarom best gedeeld worden met andere functies. Hoogwaardig ruimtegebruik en combineren van ruimtelijke functies met water zouden dan wel eens toekomstmuziek kunnen zijn. Dat biedt kansen in plaats van knelpunten in de uitvoering van het ruimtelijke beleid, en voor de ruimtelijke kwaliteit.
Voor de waterschappen betekent het dat er meer aandacht uit zal moeten gaan naar de ruimtelijke inpassing van watermaatregelen bij nieuwe gebiedsontwikkelingen, met aandacht voor de wisselwerking met andere ruimtelijke functies. Want waterwerken, watergangen en waterpartijen hebben pas meerwaarde in een plan wanneer het bijdraagt aan het functioneren van de ruimtelijke inrichting. Anders is het niet meer dan een opvang- en afvoerfaciliteit van deze levensvloeistof. En dat is wel een gemiste kans voor de ruimtelijke kwaliteit.
Cover: ‘Portret_Wim Abels_336px’
Door Wim Abels
Beleidsadviseur stedelijke water management en ruimtelijke planning bij Unie van Waterschappen
