“Omdat Nederland een beperkt grondgebied heeft, is er aandacht nodig voor de ruimtelijke implicaties van de opgaven.” Dit schreef het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) vorige maand in een toelichting op het onderzoek naar de ruimtelijke implicaties van de circulaire economie. Daar bestaat momenteel nog geen goed beeld van.
Ruimtevraag verandert
Uit een verkennende studie van CE Delft en Bureau Buiten, die werd uitgevoerd in opdracht van het PBL, blijkt dat er in een circulaire economie minder productiefaciliteiten nodig zijn omdat er minder nieuwe producten gemaakt hoeven worden. Dit leidt volgens de onderzoekers tot een afname van het ruimtegebruik.
Daar staat tegenover dat de vraag naar ruimte ook juist toeneemt en de aard van het ruimtegebruik verandert. De onderzoekers schrijven: “Tegelijkertijd zal er meer vraag komen naar bedrijfsruimten met een hoge milieucategorie voor recyclingactiviteiten en naar locaties voor opslag van geretourneerde materialen. Het gaat hier bij voorkeur om goed bereikbare locaties en bij grote volumes is ook multimodale bereikbaarheid – via weg, spoor en water – van belang.”
Circulaire bouw
Om tot hun conclusies te komen zijn vijf cases van circulaire bedrijvigheid onderzocht, waaronder de plasticindustrie, het delen van auto’s en de bouw. Circulair bouwen betekent dat materialen een langere levensduur hebben omdat ze in een nieuwe woning opnieuw gebruikt kunnen worden. Het recyclen van materialen levert daardoor ruimtebesparing op. Maar het uit elkaar halen van woningen en het opslaan van materialen vraagt juist weer meer ruimte.
Voor een half miljoen houten huizen is naar schatting 25.000 hectare productiebos nodig
De onderzoekers van CE Delft en Bureau Buiten schatten in dat per saldo meer ruimte nodig is voor circulaire woningbouw dan voor traditionele bouwmethoden. En dit staat nog los van mogelijke Nederlandse productie van hout voor nieuwe woningen. Voor een half miljoen houten huizen is naar schatting 25.000 hectare productiebos nodig.
Werklocaties
Hoewel het PBL in een vervolgstudie de gevolgen van de circulaire economie voor de ruimtelijke inrichting van Nederland nader onderzoekt, blijkt intussen uit onderzoek dat Stec Groep vorige maand publiceerde dat er steeds minder bedrijfsruimte beschikbaar is.
Volgens de onderzoekers is de beschikbare voorraad op bedrijventerreinen zelfs naar recorddiepte gezakt. Dit blijkt uit de laatste ‘Aanbodmonitor bedrijfsruimte op bedrijventerreinen’. De onderzoekers van Stec Groep verwachten dat de ruimtevraag op bedrijventerreinen hoog blijft “door trends als de energietransitie, circulaire economie en de forse verstedelijkingsopgave.”
Eerder deed Fontys-lector Cees-Jan Pen in dit kader al een oproep om de transformatie van werkgebieden naar woongebieden een halt toe te roepen, onder meer vanwege de verwachte extra ruimtevraag als gevolg van de transitie naar een circulaire economie. Ook TU-onderzoeker Karel van den Berghe wijst er in zijn onderzoek op dat in steden ruimte behouden moet worden om de circulaire economie vorm te geven.
Lees het verkennende onderzoek van CE Delft in opdracht van het PBL op de website van het Planbureau voor de Leefomgeving.
Cover: ‘Fabriek in stad’ door TR STOK (bron: shutterstock.com)
Door Joost Zonneveld
Hoofdredacteur van Gebiedsontwikkeling.nu
