12 september 2014
3 minuten
Onderzoek Nederland is nog onvoldoende voorbereid op ingrijpende veranderingen in demografie, klimaat, biodiversiteit en de beschikbaarheid van grondstoffen die zich in de komende decennia kunnen openbaren. Dat concludeert het PBL in de ‘Balans van de Leefomgeving 2014’. Directeur Maarten Hajer heeft de Balans op woensdag 10 september 2014 in Pakhuis De Zwijger in Amsterdam aangeboden aan minister Melanie Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu. Om straks de doelen te kunnen halen, is nú beleid nodig. Dat kan niet zonder transitiepijn.
PBL-directeur Maarten Hajer overhandigt de Balans van de Leefomgeving aan minister Melanie Schultz van Haegen.
‘Schone, gezonde en veilige leefomgeving vraagt nú om krachtig beleid - Afbeelding 1’
De Balans heeft als motto: De toekomst is nu! Daarmee geeft het PBL aan dat voor verschillende langetermijnopgaven nu beleid nodig is om straks de doelen te kunnen halen. Met de huidige inspanningen komt Nederland er niet.
Beleidsversnellers nodig voor uitvoering Energieakkoord Op de terreinen energie en natuur is het huidige verandertempo ontoereikend om de langetermijnopgaven tijdig het hoofd te bieden. Zo gaat de overgang van vervuilende, fossiele energie naar schone energie niet snel genoeg. Het in 2013 door meer dan veertig organisaties afgesloten ‘Energieakkoord’ richt zich op de korte termijn (tot 2020). Omdat grote veranderingen veel tijd vragen, is het zaak om niet langer te wachten met een helder beleid dat focust op de langere termijn. Het kabinet doet er verstandig aan nu over ‘beleidsversnellers’ te gaan nadenken.
Voorzichtig met bouwen
Op andere terreinen is met het oog op de toekomst juist voorzichtigheid gewenst. Dit geldt bijvoorbeeld voor de woningmarkt. Maar hoewel in sommige, vooral stedelijke, regio’s de markt misschien aantrekt, is nieuwbouw in grote delen van het land niet vanzelfsprekend. Op de lange termijn neemt het aantal jonge gezinnen af en komen er veel koopwoningen van ouderen beschikbaar. Provincies en vooral gemeenten zullen hier in regionaal verband rekening mee moeten houden. Tijdig anticiperen kan problemen die zich nu voordoen in de krimpregio’s mogelijk voorkomen. Denk hierbij aan leegstand en sterke waardedalingen van woningen. Aanpassen van de bestaande woningvoorraad aan de actuele wensen wordt belangrijker dan nieuwbouw. Ook het herbestemmen van bestaande (leegstaande) kantoren, winkels en ander vastgoed kan een alternatief zijn voor nieuwbouw van woningen.
Weguitbreidingen nu minder rendabel
Ook de afnemende automobiliteit en de onzekerheid over de verdere ontwikkeling daarvan hebben implicaties voor beleid. Investeringen in weguitbreidingen zullen immers minder rendabel zijn bij achterblijvende groei van het wegverkeer. Het is daarom verstandig ook een beleid te voeren dat rekening houdt met die onzekerheid.
Veranker waterveiligheid in het Deltaprogramma
Bij waterveiligheid geldt bij uitstek ‘de toekomst is nú’. Hier wordt nu al vanuit dit perspectief gedacht en gehandeld. In september 2014 presenteert het kabinet het ontwerp voor het nieuwe waterveiligheidsbeleid, met als doel in 2050 de situatie in Nederland op orde te hebben, ook rekening houdend met de mogelijke klimaatveranderingen. De uitdaging voor de komende jaren is om in het Deltaprogramma de oplossingen rond de waterveiligheidsopgaven te verankeren en uit te voeren.
Transitiepijn is onvermijdelijk
Het is nu zaak snel te komen tot een coherente strategie om de benodigde en door beleid en politiek gewenste systeemveranderingen door te voeren. Zo’n transitie kost tijd, maar doet ook pijn. In bepaalde gevallen moeten bestaande structuren worden aangepast nog voordat hun economische levensduur is verstreken. Woningen, winkels of kantoren die onverkoopbaar blijven, varkens- of pluimveestallen die voor natuurverlies zorgen doordat ze op een ongunstige plek staan, kolencentrales die niet meer passen in een CO2-arm energiesysteem, windmolens in het landschap: allemaal vormen van onvermijdelijke transitiepijn.
De Balans van de Leefomgeving 2014 bestaat uit een gedrukte publicatie waarin de belangrijkste overkoepelende en thematische conclusies uit de Balans zijn samengevat, en zes verdiepende en onderbouwende rapportages voor de thema’s Wonen, Energie, Voedsel en landbouw, Mobiliteit, Water (kwaliteit en veiligheid) en het nieuwe beleidsconcept Natuurlijk Kapitaal. Daarnaast staan op de website van de Balans de nieuwste cijfers over de leefomgeving en aanvullende beleidsanalyses. Boek en website zijn nauw met elkaar verbonden en zijn in samenhang te gebruiken.
Zie ook:
Cover: ‘Thumb_landelijk_0_1000px’
