Suburbane nieuwbouwwijk in Nederland door Fokke baarsseB (bron: Shutterstock)

Streep door bouwvrijstelling, grote gevolgen voor gebiedsontwikkelingen verwacht

2 november 2022

3 minuten

Nieuws De Raad van State zet vandaag een streep door de bouwvrijstelling. Gevolg: vanaf nu moet weer per project vooraf gekeken worden naar de hoeveelheid stikstof die bij de bouw vrijkomt. En dat betekent grote onzekerheid in gebiedsontwikkelingsland.

De uitspraak van de Raad van State is duidelijk. De bouwvrijstelling, die sinds 1 juli 2021 bestond, voldoet niet aan het Europese natuurbeschermingsrecht en mag daarom niet meer gebruikt worden bij bouwprojecten. De bedoeling van het instrument was dat bij de realisatie voor een project of (gebieds)ontwikkeling geen rekening gehouden hoefde te worden met de stikstofuitstoot tijdens de bouw. Zo kon de impasse worden doorbroken die in 2019 was ontstaan omdat er geen extra stikstof mocht neerkomen in Natura 2000-gebieden. De vrijstelling maakte het eenvoudiger om vergunningen voor bouw- en infrastructurele projecten aan te vragen.

Negatieve gevolgen

Destijds was het idee dat de bouwvrijstelling niet tot extra aantasting van bijvoorbeeld de Natura 2000-gebieden zou zorgen. Een ‘robuust en effectief pakket aan maatregelen’ zou er namelijk op een hoger schaalniveau voor zorgen dat de eventuele negatieve gevolgen van de vrijstelling zouden wegvallen. Maar voor die redenering steekt de Raad van State nu een stokje, op basis van Europese rechtspraak.

Woningzoekenden zijn de dupe, met alle ellende van dien

Uit die rechtspraak blijkt bijvoorbeeld dat deze onderbouwing alleen gebruikt mag worden als de andere maatregelen al zijn uitgevoerd en vaststaan. Ook moet zeker zijn dat een individueel natuurgebied geen schade oploopt. En daar is in veel gevallen geen sprake van, constateert de Raad van State. Het overgrote deel van de maatregelen is nog niet uitgevoerd en de gevolgen voor individuele natuurgebieden zijn moeilijk vast te stellen.

Veel vertraging

De gevolgen van de uitspraak zijn niet alleen groot voor het Porthos-project, de directe aanleiding voor de Raad van State om een uitspraak te doen over dit onderwerp. Op zich stelt de Raad zelf dat “de uitspraak niet betekent dat er nu een algehele bouwstop geldt. Net als in de situatie vóórdat de bouwvrijstelling werd ingevoerd, blijft het mogelijk om per project onderzoek te doen naar de mogelijke gevolgen van de uitstoot van stikstof. Daarnaast kan voor projecten van groot openbaar belang toestemming worden gegeven als daarvoor geen alternatieven zijn en de natuurschade gecompenseerd wordt.”

Hoge Veluwe (Natura 2000) door Rudmer Zwerver (bron: shutterstock.com)

‘Hoge Veluwe (Natura 2000)’ door Rudmer Zwerver (bron: shutterstock.com)


Maar in de praktijk is de verwachting dat de uitspraak vooral voor veel vertraging, onzekerheid en uitstel van toekomstige bouw- en infraprojecten zal zorgen. NEPROM (de vereniging van Nederlandse Projectontwikkeling Maatschappijen) stelt in een persbericht dat de woningbouw opnieuw ernstige vertraging zal oplopen. “De uitspraak is geen juridische verrassing”, zegt directeur Jan Fokkema. “Maar de woningbouwsector wordt nu opnieuw keihard met de consequenties geconfronteerd. Als gevolg van de stikstofproblematiek raken de gezamenlijke woningbouwambities van markt en overheid steeds verder uit beeld. Woningzoekenden zijn de dupe, met alle ellende van dien.”

Geitenpaadjes

Deze uitspraak van de Raad van State is niet het eerste gerechtelijke besluit dat voor stikstof-onzekerheid in gebiedsontwikkelingsland zorgt. Lagere rechters besloten eerder dit jaar in verschillende uitspraken al dat de verschillende ‘geitenpaadjes’, zoals emeritus-hoogleraar Friso de Zeeuw de tactiek van de overheid al eerder omschreef, in de praktijk misschien werken. In de rechtbank blijven ze echter niet overeind.

Dodelijk voor gebiedsontwikkelingen

“De onzekerheid is killing voor gebiedsontwikkelingen”, zo voorspelde De Zeeuw destijds al. “Gebiedsontwikkelaars zijn de wanhoop nabij en zijn hun leven niet zeker in de stikstof-gevarenzone. Al het draagvlak valt weg.” NEPROM deelde de zorgen van De Zeeuw destijds ook al en stuurde een brief naar ministers De Jonge en Van der Wal. De koepel van ontwikkelaars zag toen al dat “de gedeelde ambitie van markt en overheid om de productie te verhogen naar 100.000 nieuwe woningen verder weg ligt dan ooit.”


Lees de volledige uitspraak van de Raad van State online.


Cover: ‘Suburbane nieuwbouwwijk in Nederland’ door Fokke baarsseB (bron: Shutterstock)


Jasper_monster_sandervanwettum door Sander van Wettum (bron: SKG)

Door Jasper Monster

Redacteur Gebiedsontwikkeling.nu


Meest recent

Files in Amsterdam tijdens spits door Martin Bergsma (bron: Shutterstock)

Mobiliteitssturing met slimme ‘arrangementen’, die conflicten in de stad voorkomen

De auto en de stad, hoe kan dat huwelijk met goede voorwaarden tot stand komen? Daan van Egeraat en Friso de Zeeuw reiken mobiliteitsarrangementen aan die de boel in goede banen moet leiden.

Opinie

4 oktober 2024

Deelnemers in gesprek over water en bodem sturend door Ineke Lammers (bron: SKG)

Nieuwe MCD-leergang Urban Law helpt gebiedsgericht te werken onder de Omgevingswet

Hoe kunnen partijen in gebiedsontwikkeling het maximale uit de Omgevingswet halen? Dat staat centraal in de nieuwe leergang ‘Urban Law’ v.d. Master City Developer die in januari van start gaat. Tijdens een seminar werd alvast een voorproefje gegeven.

Uitgelicht
Verslag

4 oktober 2024

Go Weekoverzicht week 40 door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van de lange adem

Deze week staat op Gebiedsontwikkeling.nu de lange adem centraal. Of het nu gaat om circulair landmaken, het creëren van pleisterplaatsen voor informele ontmoeting of het realiseren van duurzame Europese verstedelijking.

Uitgelicht
Weekoverzicht

3 oktober 2024