Vancouver: de groenste stad ter wereld in 2020?

Kiezen voor duurzame ontwikkeling

Vancouver wil in 2020 de groenste stad ter wereld zijn. Een ambitieus plan, maar de stad heeft alles in zich om dit waar te maken. De afgelopen twintig jaar heeft het centrum van Vancouver een ongekende ontwikkeling doorgemaakt en is het aantal inwoners verdubbeld. Met oog voor groen is de binnenstad slim verdicht door hoogbouw af te wisselen met groene openbare ruimten en kleinschalige (commerciële) voorzieningen. De menselijke maat tussen alle hoogbouw is terug te vinden aan de straatzijde, waar meestal sprake is van laagbouw met maximaal drie bouwlagen, de zogeheten ‘podium towers’. De hoogbouw krijgt daardoor een ‘setback’ en lijkt minder dominant in het straatbeeld, waardoor er een prettige leefomgeving op straat ontstaat. De gemeente zet in op het realiseren van goed per openbaar vervoer bereikbare, compacte wijken waar inwoners met verschillende achtergronden en inkomens wonen, werken en recreëren. Zo ontstaat er een geconcentreerde dichtheid in combinatie met functiemenging die er voor zorgt dat de dagelijkse voorzieningen op loopafstand zijn (‘smart growth’ principe). Een andere belangrijke planningskeuze, uit de jaren zestig, die heeft bijgedragen aan het vergroten van de leefbaarheid in de stad, is het besluit om geen snelweg dwars door de binnenstad aan te leggen. Een bijzondere beslissing voor een Noord-Amerikaanse stad, waar auto’s meestal de openbare ruimte dicteren. Vancouverites hebben in de loop der jaren consequent keuzes gemaakt om hun stad te verduurzamen. Maar net als andere steden wordt Vancouver geconfronteerd met een groeiend inwonersaantal, torenhoge huizenprijzen, negatieve effecten van de klimaatverandering en verschuivende economische kansen. Reden genoeg om als gemeente in 2010 te komen met een gewaagd beleidsplan: The Greenest City 2020 Action Plan. Een concrete visie om de stad te transformeren naar ’s werelds meest gezonde, welvarende en veerkrachtige stad voor nu en toekomstige generaties.

Duurzaam leiderschap en samenwerking

Lokale overheden in binnen- en buitenland hebben de mooiste duurzaamheidsambities als het gaat om het groener en leefbaarder maken van hun stad. Vancouver is daarmee geen uitzondering. De vraag is hoe en of Vancouver zijn duurzaamheidsambities gaat waarmaken. In de eerste vijf jaar zijn er voorzichtige stappen gezet om de tien geformuleerde groene doelstellingen te behalen, maar de stad ligt met dit tempo nog niet op schema en zal nog flinke stappen moeten zetten om haar doelstellingen te behalen. De tien doelstellingen lopen uiteen van het stimuleren van een groene economie, het reduceren van energieverbruik en broeikasgassen, tot het produceren van lokaal voedsel. De gemeente realiseert zich dat het verduurzamen van de stad een leerproces is waarbij men nog niet precies weet hoe de stad zich de komende jaren gaat ontwikkelen. De technologische mogelijkheden om klimaatverandering aan te pakken zijn er, maar vinden nog maar mondjesmaat hun weg naar de praktijk. Het planologisch-juridisch kader, de financiën, de politiek en het gebrek aan daadkracht gooien soms roet in het eten. Maar één ding is zeker: het eindbeeld is duidelijk. De weg ernaartoe kan variëren, maar de resultaten komen ongetwijfeld ten goede aan de leefomgeving. De gemeente realiseert zich ook dat de (lokale) politiek en private partijen, zoals projectontwikkelaars, bouwbedrijven, beleggers en energieleveranciers, hun verantwoordelijkheid moeten nemen om een duurzaamheidsversnelling op gang te brengen. De gemeente neemt het voortouw door groene initiatieven te faciliteren, duurzaamheidsambities te verwerken in hun bouwverordening en kritisch te kijken naar haar eigen bedrijfsvoering. De gemeente wil laten zien dat verduurzaming mogelijk is door haar eigen gebouwen, voorzieningen en activiteiten zo groen mogelijk in te richten en de uitstoot van broeikasgassen te minimaliseren.

Stadsbos

Uitkijkend vanaf een hoge woontoren valt pas echt op hoe groen de stad is. Een passende omschrijving is ‘stedelijk bos’. De bedekkingsgraad van een stadsbos, het deel van de stad dat bedekt wordt door bomen, wordt vaak door steden gebruikt om aan te tonen hoe groen de stad is en welke voordelen dat met zich meebrengt (denk aan de verbetering van luchtkwaliteit en regenwaterberging). Het bladerdak van Vancouver is de afgelopen twintig jaar afgenomen tot 18%. Dit komt grotendeels door het verlies van grote bomen op privéterreinen. De gemeente wil het bladerdak weer laten groeien tot 22% in 2055. Het bereiken van dit doel heeft niet alleen betrekking op het planten van nieuwe bomen, maar ook op het behoud van de bestaande begroeiing, het vergroten van de diversiteit aan plantensoorten en het uitvoeren van onderhoud om de gevolgen van klimaatverandering te ondervangen (heftige regenval en stormen zorgen voor veel omvallende bomen). De gemeente wil er ook voor zorgen dat al haar inwoners op vijf minuten loopafstand van groen wonen. Op strategische plekken in de stad wordt er bewust gekozen om parken aan te leggen in plaats van bebouwing. Dit is vooral te zien bij de herbestemming van industriegebieden tot groene woongebieden aan de waterkant van False Creek. Om een leefbare woonwijk met groen en andere voorzieningen te creëren, onderhandelen de gemeente en ontwikkelaars over de financiële gemeenschapsvoorzieningenbijdrage (Community Amenities Contributions) die een ontwikkelaar moet betalen als hij wil afwijken van het bestemmingsplan. Een andere manier om meer groen te creëren, is de herbestemming van rijbanen naar wandel- of fietspaden. Een voorbeeld hiervan is de koppeling van twee afzonderlijke fietsenpaden door eerst de verbindende rijbaan af te sluiten voor autoverkeer en in een tweede stap het straatprofiel aan te passen naar een vrijliggend wandel- en fietspad met groenstroken.

Groene gebouwen

Vancouver is uniek in de provincie British Columbia, omdat het naast het landelijke bouwbesluit zijn eigen bouwverordening kan formuleren. Dit stelt de gemeente in staat om een voorloper te zijn op het gebied van groene bouwregelgeving. Naast strengere regelgeving voor de energieprestaties van nieuwbouw, zijn er ook regels vastgesteld om de CO2-uitstoot door bestaande gebouwen terug te dringen. Met een jaarlijkse uitstoot van 800.000 ton CO2 zijn de bestaande gebouwen de grootste uitdaging van de stad. Om de uitstoot te verminderen, stimuleert en faciliteert de gemeente initiatiefnemers die nog duurzamer willen bouwen dan het bouwbesluit en de bouwverordening voorschrijven. Het pilotproject Belmont is daar een voorbeeld van. Deze woontoren is volledig gerenoveerd om het woonklimaat te verbeteren en het energieverbruik terug te dringen. Met een beperkte investering (2% van het renovatiebudget) zijn grote stappen gezet richting een energiezuinig woongebouw. In vergelijking met Nederland zijn de Canadese ingrepen nog niet zo vergaand als sommige projecten in Nederland. Dit is deels te verklaren doordat de energieprijzen in Vancouver één derde zijn van die in Nederland en worden opgewekt uit CO2-arme bronnen zoals stuwmeren. De noodzaak om het energieverbruik te verminderen, wordt in Vancouver dus minder gevoeld, maar de gemeente en steeds meer private partijen worden zich ervan bewust dat veel energiebesparende ingrepen ook het wooncomfort en de kwaliteit van een gebouw vergroten.

Actieve vervoersmogelijkheden

Ondanks de verdubbeling van het aantal inwoners, is het autoverkeer in de binnenstad niet toegenomen. Oplossing: gewoon geen wegen aanleggen, dan gaan mensen zich vanzelf op een andere manier verplaatsen, aldus stedenbouwkundige en voormalig politicus Gordon Price. Zo simpel is het natuurlijk niet, maar het uitgangspunt is helder. Verbeter de actieve vervoersmogelijkheden door veilige wandel- en fietspaden aan te leggen en investeer in een goed functionerend openbaarvervoersnetwerk. Net als veel andere Noord-Amerikaanse steden is Vancouver (nog) niet ingericht op voetgangers en fietsers: de auto speelt een dominante rol. Maar daar komt snel verandering in. Sinds 2010 zet de gemeente in op het tijdelijk of definitief inrichten van voetgangersgebieden. In de zomermaanden wordt een van de belangrijkste kruisingen aan Robson Street (de hoofdwinkelstraat) afgezet voor auto’s en vrijgehouden voor voetgangers. Een daverend succes. Elk jaar wordt er een prijsvraag gehouden voor de inrichting van dit voetgangersgebied tot een plaza. Daarnaast zijn er gescheiden fietspaden aangelegd om zo de veiligheid te vergroten en mensen te stimuleren om eerder de fiets te pakken dan de auto. Een voorbeeld hiervan is de Burrard Bridge, een van de belangrijkste verbindingen tussen de binnenstad en de woonwijken ten zuiden hiervan. Op deze brug is een van de autorijbanen omgezet in een vrijliggend fietspad. Ondanks veel weerstand van politici, automobilisten en lokale ondernemers, heeft het project ervoor gezorgd dat er sinds 2009 vijf miljoen fietsers over de brug zijn gegaan. De zomer van 2014 brak voor Vancouver alle records, in de maand juli gingen er 195.000 fietsers over de brug. Voor de komst van de 2010 Olympische Winterspelen naar Vancouver is er fors geïnvesteerd in het openbaarvervoersnetwerk. Dit heeft geleid tot de aanleg van een metrolijn tussen het vliegveld en de binnenstad.

Naast geslaagde ontwikkelingen kent Vancouver ook tegenslagen. Begin dit jaar heeft de regio Vancouver een uitgebreid openbaarvervoersplan voor de komende tien jaar gepresenteerd. Inwoners van de regio Vancouver, bestaande uit 21 gemeenten, konden voor of tegen een BTW-verhoging van 0,5% stemmen om zo de investeringen in bijvoorbeeld de uitbreiding van het metronetwerk en de aanleg van fietspaden te bekostigen. De meerderheid (62%) heeft tegen het plan en daarmee ook tegen de belastingverhoging gestemd.

Eindsprint

Bij een gedurfde doelstelling als die van de groenste stad ter wereld, is het interessant om te zien welke voortgang er nu geboekt is, halverwege het traject, en hoever Vancouver nog heeft te gaan. Sinds 2007 is het aantal gereden autokilometers met 21% per persoon afgenomen. 50% van de uitstapjes in de stad wordt gemaakt met de fiets, te voet of met het openbaar vervoer. Ook is er inmiddels een fietspadennetwerk van 275 kilometer. Het huisvuil dat naar de vuilstort wordt gebracht, is met 18% afgenomen. Een van de grootste uitdagingen ligt nog op het gebied van het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen die door de bestaande woningvoorraad wordt geproduceerd. Sinds 2007 is er een afname van 5%, terwijl het doel voor 2020 een afname van 20% is. Er moet op dit gebied dus nog een flinke eindsprint worden ingezet. Ondanks dat de technologieën in binnen- en buitenland voorhanden zijn om woningen energiezuiniger te maken, is er door het versnipperde eigendom (private vastgoedeigenaren, woningcorporaties, beleggers), de hoge investeringskosten en de lange terugverdientijden nog niet voldoende draagvlak en daadkracht om de bestaande woningvoorraad grootschalig aan te pakken. Energieleveranciers spelen een belangrijke rol in het verduurzamen van de woningvoorraad, omdat ze hun klanten met kortingen stimuleren om te investeren in het energiezuiniger maken van hun woning. De tijd zal het leren of Vancouver de groenste stad ter wereld wordt. Het ambitieuze beleidsplan heeft in ieder geval de innovatiekracht en creativiteit van de gemeente, bedrijven en inwoners aangewakkerd.

Foto's: Robert Pennings

Tijdschrift ontvangen? Word ‘vriend’ van Go

Het print-tijdschrift Go, gebiedsontwikkeling in beweging verschijnt twee keer per jaar. Met 25 euro per jaar kunt u ’vriend’ worden van het tijdschrift. U ontvangt het fraai uitgevoerde tijdschrift dan twee keer per jaar. Aanmelden kan via redactie@gebiedsontwikkeling.nu.

Bent u nieuwsgierig geworden? Bekijk hier de digitale versie van Go, gebiedsontwikkeling in beweging:

Directe link naar 'Go, gebiedsontwikkeling in beweging #3'

ISSN-nummer online publicatie: 2405-7118
ISSN-nummer hardcopy: 2405-8904

Zie ook:

• Go, gebiedsontwikkeling in beweging #1
• Go, gebiedsontwikkeling in beweging #2