Nieuws Dat de geldkraan van het grondbedrijf kan haperen of zelf voor langere tijd kan droogvallen, is iets waaraan bestuurders, maar ook gemeenteraden nog aan moeten wennen. Vooral gemeenten met ambitieuze bouwplannen die een actief grondbeleid voeren, zien de bodem van de reserves in zicht komen. De bestuurders hebben veel uit te leggen. Waarom pikte niemand de signalen op? Waarom hadden bijvoorbeeld de bestuurders in Den Bosch niet in de gaten dat 900 nieuwe woningen per jaar wel erg veel is, als er slechts 300 kunnen worden verkocht?
Gemeenten moeten bezuinigen en verliezen vaak ook nog de grondexploitatie als bron van inkomsten
n de recente update van het vorig jaar verschenen rapport ‘inanciële effecten vastgoedcrisis bij gemeentelijke grondbedrijven’ van Deloitte Real Estate Advisory komen dat soort concrete cijfers niet voor. Maar ook uit de daarin vermelde globale cijfers wordt duidelijk dat er veel plannen worden uitgesteld of geschrapt en dat andere worden opgeknipt in een poging om de financiering op gang te houden. Na een analyse van in totaal 145 gemeentelijke jaarrekeningen komt Deloitte tot de conclusie dat het totale verlies op ruimtelijke plannen is oplopen van € 2,4 tot € 2,9 miljard. Ook een jaar na de eerste rapportage blijken veel gemeenten in hun ramingen nog geen rekening te hebben gehouden met het verslechterde economische klimaat en het daaruit te verwachten negatief effect op de grondprijzen. Voor de ongeveer €1,8 mrd aan directe verliezen op negatieve plannen hebben de gemeenten circa € 760 mln aan voorzieningen getroffen. De reeds ingecalculeerde toekomstige winsten van positieve plannen komen nu € 1,1 mrd lager uit. Daarvan is nog slechts € 130 mln verwerkt. Hieruit volgt dat bijna een derde van de verwachte winsten op positieve grondexploitaties – eind 2010 bedroeg die nog € 3,6 mrd – is verdampt.
De gemeenten zitten overigens niet stil. Zo bevat de Nicis-handreiking (te vinden op de website van kennisinstituut voor steden Nicis) een uitgebreide lijst met risicoreducerende en prijsverlagende constructies en andere verbetervoorstellen. Niettemin verwacht Deloitte dat ‘de gemeentelijke inkomsten uit grondexploitaties de komende twee jaar nog (verder) tegenvallen’. Ook kan de neiging om de crisis te bezweren door ‘taakstellende besparingen’ in plannen gemeenten gaan opbreken, als de ambitieniveaus hetzelfde blijven. De onderzoekers verwachten dat 35 gemeenten in de problemen zullen komen en ‘mogelijk kunnen worden aangemerkt als toekomstige artikel 12 gemeente’. In politiek Den Haag hebben deze bevindingen nog weinig commotie gewekt. In haar aanbiedingsbrief aan de Tweede Kamer merkt minister Melanie Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) op dat volgens haar gegevens in 2011 slechts 3 gemeenten een aanvullende uitkering artikel 12 hebben aangevraagd. En ‘bij geen van deze gemeenten was het gevoerde grondbeleid de (hoofd-)oorzaak’.
Voor het volledige artikel zie bijlage.
Door Robert van Til
Eigenaar Van Til Communicatie
