2014.10.20_Vrijheid blijheid?_660px

Vrijheid blijheid? Vier inzichten in het effect van de mate van flexibiliteit in bestemmingsplannen

20 oktober 2014

3 minuten

Onderzoek Flexibel bestemmen biedt kansen om ontwikkelingen sneller te faciliteren, tegen lagere kosten en met een goed resultaat. Dat blijkt uit onderzoek in het kader van de opleiding Master City Developer aan de hand van vijf cases.

Wel lijkt overeenstemming met de grondeigenaar een randvoorwaarde en bij de onderzochte cases zijn privaatrechtelijk tussen de betrokken partijen afspraken gemaakt hoe men met de flexibiliteit om gaat. Andere randvoorwaarden zijn dat er vooraf goed naar de essenties van het plan moet worden gekeken en geprioriteerd moet worden welke doelen in het bestemmingsplan geborgd worden. Ook voor de mensen die betrokken zijn in het proces vergt het iets, namelijk abstract en in scenario’s kunnen denken.

Een aantal ontwikkelingen zorgt ervoor dat de behoefte aan flexibiliteit toe is genomen, maar geheel nieuw is de roep om flexibiliteit niet. In de jaren ’80 werd al door het toenmalige ministerie van VROM gepleit dat gemeenten meer flexibel zouden bestemmen.

In een netwerksamenleving komt initiatief vanuit verschillende groepen of ad hoc-coalities en de rol van de overheid verandert naar een meer faciliterende. Soms is deze rol een bewuste keuze, soms ook ingegeven vanuit noodzaak van deregulering en bezuinigingen. Bij het toepassen van uitnodigingsplanologie is het belangrijk dat er ook in het bestemmingsplan ruimte is voor verschillende antwoorden op de uitnodiging.

De financiële crisis heeft de roep om flexibiliteit weer opnieuw versterkt. Als een goed initiatief zich aandient is reactiesnelheid van belang: kan het direct worden gerealiseerd, of zijn er nog aanpassingen nodig met een kortere of langere procedure?

Vrijheid blijheid? Vier inzichten in het effect van de mate van flexibiliteit in bestemmingsplannen - Afbeelding 1

Kortenoord, Wageningen. Een van de cases uit het onderzoek met een flexibel bestemmingsplan.

‘Vrijheid blijheid? Vier inzichten in het effect van de mate van flexibiliteit in bestemmingsplannen - Afbeelding 1’


  1. Voortgang
    Het opstellen en de procedure van het bestemmingsplan gaan niet sneller of langzamer als gevolg van een meer of minder flexibel bestemmingsplan. In de onderzoeken moet het worstcasescenario als uitgangspunt worden genomen (dit kan tot extra werk of beperking van flexibiliteit leiden). Wel zijn er minder vroegtijdige planuitwerkingen nodig, die in de praktijk van grote ontwikkelingen vervolgens vaak nog wijzigen. In de realisatiefase is de voortgang sneller omdat er meer binnen het bestemmingsplan past.

  2. Kosten
    Overall lijkt een flexibel bestemmingsplan goedkoper opgesteld te kunnen worden. De kostenbesparing van flexibel bestemmen in het bestemmingsplan zelf is beperkt tot minder tekenwerk van een eenvoudiger verbeelding. In de planuitwerking worden kosten uitgespaard doordat werkzaamheden worden vooruitgeschoven naar het moment dat deze echt belangrijk zijn. Toekomstige initiatieven passen sneller in het bestemmingsplan en hiermee worden kosten voor aanpassingen van het bestemmingsplan of afwijkingsprocedures voorkomen.

  3. Tevredenheid
    Het is goed mogelijk om een goed werkbaar flexibel bestemmingsplan op te stellen waar de betrokken partijen tevreden mee zijn in werkbaarheid en gerealiseerd resultaat. Een gedetailleerd bestemmingsplan kan door de combinatie van kaart en regels leiden tot discussie over interpretatie van regels, dat is bij een flexibel bestemmingsplan minder het geval.

  4. Vertrouwen
    De relatie tussen vertrouwen en flexibiliteit lijkt sterk, maar het oorzakelijk verband is nog niet helder geworden uit dit onderzoek. Het lijkt er op dat een flexibel bestemmingsplan eerder zal worden opgesteld als er vertrouwen is tussen de samenwerkende partijen, maar het vertrouwen wordt in de onderzochte cases wel geborgd in aanvullende afspraken.

Kortom, flexibel bestemmen biedt kansen voor gebiedsontwikkelingen maar moet geen doel op zich zijn. Een bestemmingsplan is één van de vele instrumenten die in bredere strategie ingezet kunnen worden.

Zie ook:


Cover: ‘2014.10.20_Vrijheid blijheid?_660px’


Portret - José Meijboom

Door José Meijboom

Projectmanager bij Gemeente Delft


Meest recent

Bungalowpark door Rudmer Zwerver (bron: Shutterstock)

De permanente bewoning van vakantieparken blijft een heet hangijzer

Minister Mona Keijzer wil permanente bewoning van vakantieparken legaliseren, wat op kritiek van lokale overheden stuit. Een blik op een discussie die al jaren speelt. “Op dit moment komen mensen op straat te staan. Dan kan je het prima gedogen”

Onderzoek

7 februari 2025

GO weekoverzicht 6 februari 2025 door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was een week van solidariteit, sociale waarde en rechtvaardigheid in gebiedsontwikkeling

Deze week waren solidariteit, sociale waarde en rechtvaardigheid de sleutelbegrippen, zowel in het ruimtegebruik als in het creëren van plekken voor ondernemers en het verdichten en mengen in stedelijk gebied.

Weekoverzicht

6 februari 2025

Axonometrie van Mariahoeve door Nathan Smithers (bron: Nathan Smithers)

Solidariteit in een dichtbevolkte superdiverse stad

Nathan Smithers laat in zijn masterthesis zien hoe verdichting en inclusiviteit samen opgaan, met aandacht voor variatie, zichtbaarheid en verbondenheid. De Haagse wijk Mariahoeve dient als casus.

Analyse

6 februari 2025