Thumb_regelgeving kabinet regering overheid_0_1000px

Waarom is iedereen boos?

20 februari 2012

3 minuten

Nieuws Het lijkt wel of tegenwoordig iedereen boos is: Op de overheid, op de politieke en culturele elite, op de banken, op elkaar. Mensen uiten hun boosheid op talloze manieren. Vooral sociale media blijken een geschikte uitlaatklep te zijn voor (half)anonieme uitingen van onbehagen. Deze gevoelens van boosheid en onbehagen komen niet voort uit het falen van de democratie, maar juist uit het succes ervan, bepleit Sjaak Koenis in zijn oratie donderdag 16 februari waarmee hij het ambt aanvaardt van bijzonder hoogleraar Sociale Filosofie.

“Gedacht wordt dat de maatschappelijke boosheid een uiting is van het falen van de democratie. Dit falen zou dan blijken uit de opkomst van het populisme in de personen van Pim Fortuyn, Rita Verdonk en Geert Wilders. Zonder het populisme zou deze boosheid verdwijnen als sneeuw voor de zon, zo denkt men”, aldus Sjaak Koenis. “Echter, oorzaak en symptomen worden hier met elkaar verward. Het populisme is niet de oorzaak van de huidige woede, maar geeft er wel uitdrukking aan. De boosheid is niet het falen van de democratie, maar juist het gevolg van het succes van de democratie.”

We associëren democratie met mooie dingen zoals tolerantie, vrijheid en gelijkheid. Er zijn ontzettend veel mensen in de wereld, denk aan de Arabische lente, die boos zijn omdat ze te weinig democratie hebben. Hoe kan boosheid dan het gevolg zijn van het succes van de democratie? Koenis: “Democratie heeft ook een duistere kant, die afgunst en ressentiment (racune, woede) voortbrengt. Democratie is een maatschappijvorm waarin mensen formeel aan elkaar gelijk zijn, in tegenstelling tot de vroegere ‘standensamenleving’ waarin een duidelijke rangorde heerste. De toenemende gelijkwaardigheid is hand in hand gegaan met gevoelens van ongelijkheid, eenvoudigweg omdat mensen verschillen in talent, energie en wat het lot voor hen in petto heeft. Formele gelijkheid maar feitelijke ongelijkheid zorgt voor wrijving. Niet tussen klassen, maar tussen hoger- en lager opgeleiden of succesvolle en minder succesvolle mensen. Deze wrijving zorgt voor veel maatschappelijke energie die naar buiten komt in de vorm van ressentiment: een herhaald doorleven en beleven van een vijandige emotionele reactie jegens iemand anders of een groep anderen, waardoor die emotie steeds intenser wordt, zeker wanneer de betrokkenen niet in staat zijn iets aan hun eigen positie te doen. Dit wordt versterkt door wat ik ‘onttovering’ noem: de teloorgang van traditionele gemeenschapsidealen. Heerste in de tijd van verzuiling nog een gevoel van pluriformiteit, tegenwoordig overheerst een haast benauwd streven naar culturele homogeniteit.”

“De boosheid en het ressentiment zullen mijn inziens niet weggaan”, aldus Koenis. “Mijn advies is: Wen er maar aan, en leer er beter mee omgaan. Politici, maar ook gezagsdragers op andere maatschappelijke terreinen, van leraren tot rechters, van ouders tot vakbondsleiders, moeten allemaal leren omgaan met het gegeven dat hun gezag altijd ter discussie kan en zal worden gesteld. Dat is democratie. Burgers, op hun beurt, kunnen een betere balans zoeken tussen het uiten van hun boosheid en het meewerken aan oplossingen.”


Cover: ‘Thumb_regelgeving kabinet regering overheid_0_1000px’



Meest recent

Hijskraan in Dordrecht door Frans Blok (bron: Shutterstock)

Nieuw grondbeleid kan ook gebiedstransformaties uit het moeras trekken

Een bestaand gebied transformeren is ook gebaat bij goede instrumenten voor het grondbeleid. Het ministerie van BZK wil daarmee aan de slag en krijgt steun uit het veld, zo blijkt tijdens een sessie van het programma Stedelijke Transformatie.

Analyse

4 oktober 2023

Woning te koop door vNancy Beijersbergen (bron: Shutterstock)

Woningmarkt in de war, kopers en huurders kunnen hun voorkeur niet realiseren

Kopers die eigenlijk liever willen huren, huurders die graag zouden overstappen naar een koopwoning: het is de mismatch op de Nederlandse woningmarkt. De Nederlandsche Bank bracht de omvang in beeld. Bijna 2 miljoen huishoudens zitten verkeerd.

Onderzoek

4 oktober 2023

Bouwplaats woningbouw door Andre Muller (bron: Shutterstock)

De niet-gedachte invloed van het stikstofarrest: aantal bouwvergunningen nam juist toe

De hemel zou in in 2019 op de bouwsector neerdalen door het stikstofarrest. Het tegendeel blijkt echter te zijn gebeurd: het aantal bouwvergunningen nam juist toe. Zo blijkt uit een analyse van Jan Rouwendal (VU).

Onderzoek

3 oktober 2023