2013.04.19_Waarom staan zoveel_180

Waarom staan zoveel winkels en kantoren leeg?

19 april 2013

2 minuten

Onderzoek Nederland behoort in Europa tot de landen met het hoogste aantal vierkante meters leegstaand kantoorvastgoed. Uit het vandaag verschenen rapport 'Gebiedsontwikkeling en commerciële vastgoedmarkten' van het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) en de ASRE (Amsterdam School of Real Estate) blijkt dat men te lang heeft gebouwd zonder te kijken of er wel een vraag is; dat financiële tekorten te weinig werden gezien als een indicator van een gebrek aan vraag, en dat er sprake was van een consequente onderschatting van risico’s door ontwikkelaars, beleggers en gemeenten.

In Nederland is een overaanbod van kantoren en winkels. De gemiddelde leegstand in 2013 is 16% voor kantoren en 8% voor winkels. Deze percentages zijn bovendien nog altijd stijgende. Er zijn wel grote regionale verschillen. Bij kantoren concentreert de leegstand zich in de Randstad, terwijl de winkelleegstand het grootst is in de ‘traditionele’ krimpgebieden. Door maatschappelijke en demografische trends is het bovendien waarschijnlijk dat de vraag naar nieuwe kantoren en winkels verder zal afnemen en de leegstand zal toenemen.

Uit de tientallen gebiedsontwikkelingen die het PBL in verschillende onderzoeken heeft bekeken, komt naar voren dat exploitatietekorten reeds voor de crisis aan de orde van de dag waren. Dit was onder andere het gevolg van te grote ambities. Exploitatietekorten werden veelal gezien als ‘gaten die gedicht moesten worden’ en niet als indicatie van onvoldoende marktvraag. Met name bij kantoren stond een relatief hoog aandeel bij oplevering al leeg. Maar daarnaast hebben deze nieuwe kantoren mede ervoor gezorgd dat bestaande, nog niet afgeschreven kantoren in onbruik zijn geraakt.

Volgens het PBL en de ASRE moet het systeem dusdanig worden aangepast dat het aanbod beter en sneller reageert op de vraag. Het is hiervoor van belang dat gemeenten, en in mindere mate provincies, nieuwe vastgoedplannen vooral beoordelen op basis van de lokale en regionale behoefte en mede in relatie met het aanbod van bestaand vastgoed. Bij kantoren, anders dan bij winkels, is dat nog nauwelijks gebeurd. Een betere aansluiting van het aanbod op de vraag zwakt bovendien de kredietafhankelijkheid van vastgoedinvesteringen af; vermindert de financiële en organisatorische verwevenheid binnen gebiedsontwikkelingen en verkleint de gemeentelijke afhankelijkheid van inkomsten uit actief grondbeleid. Deze factoren vormen namelijk sterke prikkels om te investeren in nieuw vastgoed zonder dat daar in voldoende mate behoefte aan is.

Tot slot suggereren het PBL en de ASRE dat het goed zou zijn de relatie tussen fiscale regels (btw en overdrachtsbelasting) en de verschillende vastgoedsegmenten te heroverwegen, zodat transformatie van commercieel vastgoed (bijvoorbeeld naar woningen) fiscaal aantrekkelijker wordt.

Zie voor de volledige publicatie:


Cover: ‘2013.04.19_Waarom staan zoveel_180’



Meest recent

Luchtfoto van Groningse wijk Vinkhuizen uit 2019 door Rudmer Zwerver (bron: Shutterstock)

Sociaal bouwmeester Ivan Nio pleit voor een andere blik op samen leven in de stad

De stad Groningen heeft een lange traditie in bouwkundige bouwmeesters. Sinds vorig jaar is daar een sociaal bouwmeester, die de stenen en mensen meer bij elkaar moet brengen. Ivan Nio vertelt over zijn eerste jaar in deze functie.

Uitgelicht
Interview

21 oktober 2025

Zwemmen in de Rotterdamse Rijnhaven door Jan de Groen (bron: Swimmable Cities)

De stad vernieuwen vanuit het water: zwemmen geeft vaart aan transitie en transformatie

Zwemmen in de stad kan werken als motor voor duurzame gebiedsontwikkeling. Maar het realiseren van de juiste voorzieningen vraagt wel lef van betrokkenen. Op bestuurlijk, organisatorisch en maatschappelijk vlak.

Onderzoek

21 oktober 2025

Middeleeuws kasteel in Carcassonne, Frankrijk door Georgios Tsichlis (bron: Shutterstock)

Dor hout

Juridische spelregels zijn lang niet altijd dé spelbreker voor een succesvolle project- of gebiedsontwikkeling. Manfred Fokkema kapt wat dor hout in het alsmaar uitdijende oerwoud aan omgevings-, aanbesteding-, staatssteun- en Didam-regels.

Analyse

20 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op