2015.12.29_ '30 km zone' voor stedelijke ontwikkeling

'30 km zone' voor stedelijke ontwikkeling

29 december 2015

3 minuten

Nieuws In stedelijke ontwikkeling was ‘bottom-up’ ontwikkeling de afgelopen jaren het toverwoord. Een terugtrekkende overheid en de financiële crisis zorgden ervoor dat burgers zelf zich gingen bekommeren om de ontwikkeling van hun woning, straat, buurt en stad. Of het nu het resultaat was van een sturingsconcept of van gebrek aan investeringscapaciteit, de burger blijkt best zelfredzaam.

Natuurlijk, vragen over uitsluiting, verdeling en democratische legitimiteit van burgerinitiatieven zijn terecht gesteld en verdienen aandacht, net zoals deze bij andere vormen van besluitvorming van belang zijn. Wat vooral in het oog springt is dat deze bottom-up initiatieven dicht bij de burger staan en een hoog ambitieniveau hebben; een schril contrast met het beeld van de afwachtende burger die vooral klaagt en nee zegt. De ambities ten aanzien van leefbaarheid en duurzaamheid liggen misschien wel hoger dan ze ooit in beleid zijn geformuleerd. Dit betreft niet alleen burgers, maar ook de partijen die traditioneel bij stedelijke (her)ontwikkeling betrokken zijn, zoals gemeente, ontwikkelaar en woningcorporatie. Deze blijken best open te staan voor innovatieve ideeën en mee op zoek te willen gaan naar mogelijkheden om deze te realiseren. Zo zag een woningcorporatie burgers die zelf hun woning bouwden worstelen met collectief particulier opdrachtgeverschap en besloot bij te springen met kennis en expertise. In Amsterdam bekijkt Waternet met burgers en woningcorporatie de mogelijkheden om beter met water om te gaan, en rekent nu de mogelijkheden door voor een decentrale bioraffinaderij. Zo zijn er allerlei projectgerelateerde samenwerkingsverbanden en coalities ontstaan. Plannen maken en realisatie gaat daarbij hand in hand.

Omdat grootse planontwikkeling toch niet haalbaar is, gaan burgers en betrokkenen als vanzelf op zoek naar mogelijkheden om concrete kansen aan ambities te koppelen. Deze kleinschalige ontwikkelingen bieden ruimte voor experiment, en blijken technologisch en institutioneel innovatief te kunnen zijn. Ook springt het specifieke gebiedsgerichte karakter van deze initiatieven in het oog. Straat, wijk of buurt biedt het kader voor inspiratie, afweging en toepassing. Voor professionele partijen is de binding vaak gebiedsoverstijgend. De gebiedsgerichte insteek is iets wat participatie van burgers en hun organisaties uit die buurt exclusief op de agenda zetten en behartigen. Zij kunnen een belangrijke rol spelen in het verbinden van duurzaamheidsdoelstellingen aan concrete belangen en opgaven in de nabije omgeving, een stepping stone voor de grote transities op gebied van water, energie en materialen.

De aantrekkende economie dreigt nu roet in het eten te gooien. Wat in de luwte van de stenen stapelende markt tot bloei heeft kunnen komen, wordt ingehaald door een stijgende vraag. Terugval van partijen in oude gedragspatronen die, zoals zij zelf als eerste beamen, tot ongewenste uitkomsten leiden, ligt op de loer. De nieuwe coalities staan onder druk, de zelforganiserende bewoners dreigen te worden ingehaald door de snelheid en schaal van ontwikkelingen. Een 30 km zone voor kleinschalige stedelijke ontwikkeling lijkt op zijn plaats. Dat biedt ook de grote partijen rust om te leren hoe zij kunnen bijdragen aan gebiedsgerichte kwaliteit.


Cover: ‘2015.12.29_ '30 km zone' voor stedelijke ontwikkeling’


Portret - Ellen van Bueren

Door Ellen van Bueren

Hoogleraar Management van Stedelijke Ontwikkeling aan de TU Delft


Meest recent

Weekoverzicht donderdag 3 juli 2025 door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van uiteenlopende wensen(lijstjes)

Het ging deze week over wensen, die al dan niet in lijstjes landen. Over nationale ruimtevragers, de ontwikkelaars en ontwerpers van zonneparken en de versnellers van gebiedsontwikkeling – steeds gaat het om het vinden van de goede balans.

Weekoverzicht

3 juli 2025

Veel zonnepanelen parkeren in de weilanden van Nederland door MyStockVideo (bron: Shutterstock)

Promovenda Merel Enserink over de opkomst van zonnelandschappen

Zonneparken in het landschap roepen veel weerstand op. Merel Enserink onderzocht voor haar promotie hoe de plaatsing van zonnepanelen beter kan worden afgestemd op de landschappelijke onderlegger en op de maatschappelijke omgeving.

Onderzoek

3 juli 2025

Dronefoto Hart van de Waalsprong door AM Gebiedsontwikkeling (bron: AM Gebiedsontwikkeling)

Stedelijkheid vanaf scratch, Hart van de Waalsprong laat zien hoe dat kan

Aan de noordkant van de Waal in Nijmegen kreeg de Waalsprong eindelijk haar centrumgebied, waar gestapeld bouwen in een compact stadsmilieu hand in hand gaat met een primaat voor fietsers en voetgangers.

Uitgelicht
Casus

2 juli 2025