AI-tool toont in Amsterdam-Zuid open ruimte op basis van lucht, natuur of bouw door AI-Tool (bron: Lectoraat Bouwtransformatie Hogeschool van Amsterdam)

Op zoek naar referenties voor stedelijke verdichting? Deze intelligente tool helpt mee

20 september 2021

3 minuten

Onderzoek Hoe meer we steden verdichten, hoe complexer de puzzel wordt om een goede leefomgeving te creëren. Onderzoekers van de Hogeschool van Amsterdam lanceren daarom een tool die via kunstmatige intelligentie vergelijkbare opgaven zoekt en laat zien welke oplossingen daar verzonnen zijn.

Nederland wil de komende jaren één miljoen woningen bouwen. Die worden vooral binnen de bestaande stad bijgebouwd. Ook Amsterdam staat aan de vooravond van extreme verdichting. In de metropoolregio Amsterdam moeten tienduizenden nieuwe woningen worden gebouwd, grotendeels binnen stedelijke grenzen. Het gevolg: bouwen in hoge dichtheden, vaak in combinatie met hoogbouw. Iedere gebiedsontwikkeling is hierbij uniek qua omvang, ligging en programma. Bovendien moeten de nieuwe buurten aan steeds meer eisen en wensen voldoen.

Hoe kunnen we onze steden verdichten en toch een een goede leefomgeving realiseren of behouden? Daarvoor zijn referentiegebieden handig, soortelijke plekken waar eerder deze stedelijke opgaven speelden. Door daarnaar te kijken, wordt zichtbaar hoe eerder gekozen ontwerpoplossingen kunnen uitpakken. Ze vormen daarom een belangrijk onderdeel in het proces tussen ruimtelijk ontwerpers en opdrachtgevers.

Experimentele lijn

De lectoraten Bouwtransformatie en Responsible IT van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) hebben voor het onderzoeksproject Sensing Streetscapes een artificial intelligence (AI)-tool ontwikkeld die via open data de zoektocht naar referenties automatiseert. Hoe zijn de opgaven daar opgelost? Welke ontwerpoplossingen zijn toegepast, met wat voor soort programma, en in welke dichtheden? En is het gelukt om een aantrekkelijke en werkende omgeving te realiseren? Via een open access-zoekmachine kunnen onder andere architecten, stedenbouwers en ontwikkelaars filteren op condities van een leefomgeving waar zij informatie over willen.

De AI-tool verkent omgevingen met een hoge dichtheid en hoogbouw met mixed used-profiel van wonen, werken en vrije tijd. Daarbinnen is te filteren op ruimtelijke kenmerken als Floor Space Index (FSI) en Gross Space Index (GSI), net als de hoeveelheid restaurants of winkels in de buurt. In de realisatie was dit echter makkelijker gezegd dan gedaan. "Data heeft het vakgebied van het ruimtelijk ontwerp nog niet zo veranderd als in vele andere sectoren", vertelt Frank Suurenbroek, lector Bouwtransformatie. "Juist daarom wilden we in ons onderzoek ook deze experimentele lijn opnemen." Projectleider Gideon Spanjar spreekt over een succes via de AI-tool, "al is de tool ook nog steeds een basis voor nadere verfijning."

Zo werkt de AI-tool

In eerste instantie is de Urban Atlas-dataset van Copernicus (het Europese satellietnetwerk dat foto's van het landoppervlak maakt) gebruikt om de wereld in een grid van 250 bij 250 meter te verdelen en van basiskarakteristieken te voorzien. Vervolgens is de OpenStreetMap-database (een alternatief voor bijvoorbeeld Google Maps) op eigen servers ingeladen en gekoppeld. OpenStreetMap is een open source-platform waarop vrijwilligers geografische gegevens op een kaart intekenen en annoteren, in onderhoud vergelijkbaar met Wikipedia. De AI-tool is verder gevoed met goede internationale voorbeelden uit de architectenwereld. Deze zijn deels verzameld via een oproep op ArchDaily, een groot weblog over architecten.

"Op basis van de kaartinformatie en de kenmerken van de internationale voorbeelden zijn relevante indicatoren berekend die iets over de buurt, het blok en de gebouwen vertellen", zegt Maarten Groen, bouwer van de AI-tool en senior onderzoeker bij het HvA-lectoraat Responsible IT van Kenniscentrum Create-IT. "Denk aan de hoogte van het gebouw, de hoogte-breedte-verhouding, hoeveel groen en water er in de buurt aanwezig zijn, alsook het aantal winkels, restaurants en OV-stations. Dit zijn allemaal variabelen die iets kunnen vertellen over de kwaliteit van de leefomgeving in stedelijke locaties."

Met al die input kan het algoritme van de tool leren om patronen te herkennen in de data (de zogeheten machine learning), zodat het algoritme begrijpt wat ‘goed’ is wanneer het vergelijkbare stedelijke ontwikkelingen ziet. Groen: "Met die informatie kunnen we de tool ‘loslaten’ om ook de minder bekende interessante plekken te vinden. Op deze manier hebben we het proces geautomatiseerd voor het vinden van referentielocaties door heel Noord-Amerika en Europa."

De AI-tool in actie


Dit artikel verscheen eerder in aangepaste vorm op hva.nl


Cover: ‘AI-tool toont in Amsterdam-Zuid open ruimte op basis van lucht, natuur of bouw’ door AI-Tool (bron: Lectoraat Bouwtransformatie Hogeschool van Amsterdam)



Meest recent

Bouwplaats door Juan Enrique del Barrio (bron: Shutterstock)

De conclusie van STOER: veel positieve geluiden, maar ook nog veel onzekerheden

Het kabinet neemt de voorstellen van de adviesgroep STOER grotendeels over en dus is voorzitter Friso de Zeeuw positief gestemd. Toch moet er nog een hoop gebeuren voordat de woningbouw écht sneller en goedkoper wordt.

Uitgelicht
Nieuws

20 oktober 2025

Slachthofhuis Haarlem door Reinier Bergsma (bron: BPD)

Slachthuishof Haarlem, collectief wonen aan de basis van het stedelijk woonmilieu

Bij binnenstedelijke transformatieprojecten in de stad denken veel mensen snel aan hoge torens. Dat ze ook met veel groen, gedeelde tuinen, grondgebonden woningen en een autoluw milieu vorm kunnen krijgen, laten BPD en De Nijs in Haarlem zien.

Casus

17 oktober 2025

Week42_weekoverzicht_GO door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van de grote investeringen

Deze week ging het vooral over investeren. Met geld (subsidies, deelnemingen) maar ook met kennis, passie en lef. Allemaal ingrediënten die projecten en gebieden verder helpen.

Weekoverzicht

16 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op