koeien in weiland -> Photo by Leon Ephraïm on Unsplash door Leon Ephraïm leonephraim (bron: Wikimedia Commons)

"Overheden pakken de stikstofcrisis niet doortastend aan"

21 juli 2020

3 minuten

Opinie Wat schieten de stedelijke gebiedsontwikkeling, woningbouw en infrastructuur op met het eindrapport over stikstof van de ­commissie-Remkes? Niets, concludeert emeritus hoogleraar gebiedsontwikkeling Friso de Zeeuw. Zijn advies: "Wacht niet op de besluitvorming over ‘Remkes’, onderneem zelf actie."

De commissie-Remkes erkent dat de stikstofcrisis de bouw – die 0,6 procent van de stikstofuitstoot veroorzaakt – onevenredig heeft benadeeld. Bovendien onderstreept zij dat anticyclisch investeren in bouwprojecten kan bijdragen aan economisch herstel na corona. Het zijn krokodillentranen, want in het eerste advies liet Remkes bouw en infra volkomen links liggen.

In het eind­advies komt Remkes met de aanbeveling voor een drempelwaarde voor de bouwfase (en dus niet voor de gebruiksfase) - maar wel op voorwaarde dat de (toch al minimale) stikstofemissie tijdens de bouwfase in de ­komende tien jaar met 80 procent wordt ­teruggedrongen. Dat betekent onder meer dat men machines en materieel versneld moet afschrijven. Dat zijn dure maatregelen waar de natuur niets mee opschiet. De monomane redenering van Remkes gaat zelfs zo ver dat de stikstofreductie een ‘doorslaggevende’ voorwaarde moet worden bij overheidsaanbestedingen. Het kabinet neemt dit advies over. Nou ja, het gaat ‘onderzoek’ doen.

Zeperd

We leven nu al langer dan een jaar na de vernietiging van de PAS door de Raad van State. We moeten constateren dat kabinet en provinciebesturen de stikstofcrisis niet doortastend aanpakken. We hebben tot op de dag van vandaag te maken met stagnatie van veel plannen, vooral in Zuid- en Noord-Holland en Gelderland. Sommige provincies en omgevingsdiensten zitten ook nog enorm te mierenneuken over de detaillering van de Aeriusberekeningen en compleetheid van de aangeleverde stukken. 

En de gemeentebesturen? Het regelkader dat rijksoverheid, provincies en jurisprudentie bieden, bepaalt in hoge mate hun manoeuvreerruimte. Toch zien we opvallende verschillen. Sommige wethouders tonen zich ware angsthazen. Zelfs als overduidelijk geen natuurvergunning nodig blijkt, durven zij pas een bouwvergunning af te geven als de provincie dat met een ‘positieve afwijzing’ zwart op wit bevestigt. 

Andere wethouders – zoals in Ede, Schagen en Beverwijk – nemen het voortouw en daarmee ook enig risico. Zij zijn creatief met intern salderen, gebruiken de ‘ecologische voortoets’ of vinden een echt ‘natuur-inclusieve’ gebiedsontwikkeling belangrijker dan een micro-stikstofdepositie die vergelijkbaar is met een zakje Pokon. Zij riskeren een nijdige provincie of een zeperd bij de bestuursrechter. Zo ontstaat wel jurisprudentie die weer wat juridische helderheid geeft.

Wacht niet

Nu van Remkes, de rijksoverheid en de provincies niet veel te verwachten valt, moeten we de blik richten op de ‘gebiedsgerichte aanpak’. De beweging moet van onderop komen, bijvoorbeeld met een regionale depositiebank. In mijn biotoop, Noord-Holland, verkennen we met een aantal gemeenten de opzet van zo’n bank. De ‘inleg’ bestaat uit de weg te nemen stikstofbronnen (waaronder te saneren agrarische bedrijven). Na afroming van 30 procent voor de natuur, zorgen bouwplannen die de gemeenten de komende jaren willen vergunnen voor de ­‘uitname’. Binnen deze opzet wordt de ­instelling van een drempelwaarde van 0,5 mol per hectare per bouwplan haalbaar in bouw- en gebruiksfase. Betrokkenheid van de ­regionale natuur-en milieubeweging, ontwikkel- en bouwpartijen en de gereorganiseerde landbouw maken de slagingskans groter.

Resumé: wacht niet op de besluitvorming over ‘Remkes’, maar onderneem zelf actie.


Cover: Photo by Leon Ephraïm on Unsplash

Dit artikel verscheen eerder op Binnenlandsbestuur.nl


Cover: ‘koeien in weiland -> Photo by Leon Ephraïm on Unsplash’ door Leon Ephraïm leonephraim (bron: Wikimedia Commons) onder CC0 1.0, uitsnede van origineel


Friso de Zeeuw door - (bron: gebiedsontwikkeling.nu)

Door Friso de Zeeuw

Adviseur gebiedsontwikkeling en emeritus hoogleraar gebiedsontwikkeling TU Delft


Meest recent

Weekoverzicht donderdag 18 september door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van het stuur vastgrijpen

We grepen het stuur vast deze week. In Antwerpen, waar een deelfietssysteem de planners van Eindhoven inspireert. In Den Haag waar het Rijkssturingskompas van de SKG het Rijk helpt. En in Zaanstad waar corporatie Parteon stuurt op samenhang.

Weekoverzicht

18 september 2025

Rij deelfietsen in Antwerpen door Martin Bergsma (bron: shutterstock)

Traditioneel fietsdeelvervoer kan veel ruimte besparen

In een moderne gebiedsontwikkeling is de introductie van deelmobiliteit inmiddels meer regel dan uitzondering, maar de vorm is vaak wel onderwerp van discussie. Eindhoven onderzoekt de voordelen van een ‘ouderwets’ stadsbreed deelfietssysteem.

Onderzoek

18 september 2025

Winterse luchtfoto van de Zaan en de nieuwe Zaanbrug bij Wormerveer door Aerovista Luchtfotografie (bron: shutterstock)

Hoe je als woningcorporatie de opgaven en kansen effectief koppelt

Veel woningcorporaties zien woningen bouwen en verhuren al lang niet meer als enige taak; allerlei maatschappelijke opgaven vragen én hebben hun aandacht. De Zaanse corporatie Parteon zoekt de oplossingen in samenhang.

Onderzoek

17 september 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op