Opinie Rotterdam kondigde vorige week aan de leegstand in de stad aan te willen pakken met een leegstandsfonds. Columnist Rinske Brand prijst het feit dat er actie wordt ondernomen, maar vindt dat ook bewoners en lokale initiatieven aanspraak zouden mogen maken op dit fonds. “Zij hebben een direct belang bij de verbetering. Maatschappelijke meerwaarde gegarandeerd.”
“Rotterdam gaat probleempanden in winkelstraten opkopen: 10 miljoen euro voor honderd panden,” kopte het AD verleden week. Met het ‘Fonds Vitale Kerngebieden’ is de gemeente van plan leegstaande panden in verpauperde winkelstraten aan te kopen en door te verkopen aan – zo meldt het persbericht – “(markt)partijen die bijdragen aan de verbetering van straat, buurt en stad.” Deze aanpak is volgens economiewethouder Roos Vermeij nieuw en andere steden tonen schijnbaar voor invoering al interesse om het Rotterdamse voorbeeld te volgen.
Met de oplopende leegstand is het natuurlijk mooi dat er actie komt. In de meeste gemeenten laten vastgoedeigenaren en gemeente die kat nog lekker in de boom zitten. Grootste verliezers hier zijn lokale ondernemers en inwoners. Zij zien hun straat snel achteruitgaan. Nu Rotterdam met dit fonds komt, gebeurt er in ieder geval iets. Maar voor steden aan het kopiëren slaan, verdienen drie punten in de uitwerking nog wel wat aandacht.
Want wie bepaalt nu eigenlijk wat bijdraagt aan een straat? “Aan een winkelstraat met vijftien belwinkels, maar geen groenteboer heb je als bewoner niks,” stelt de wethouder. Maar, aan een straat met 15 groenteboeren net zo min. Wie gaat de unieke combinatie van functies en huurders voor al die straten vaststellen? En wie gaat toezien op de uitvoering daarvan? Zolang aan een belwinkel meer te verdienen is dan aan een cultureel centrum is de keuze voor veel vastgoedeigenaren snel gemaakt.
Bewoners zijn buurtexperts die als geen ander weten wat een straat nodig heeft
En wie zijn dan die ‘(markt)partijen’ waaraan doorverkocht mag worden? De welwillende mannen en vrouwen die, anders dan de huidige pandeigenaren, wél bijdragen aan de verbetering van de straat. Komt er een commissie, een selectieprocedure, een lijst criteria? Wordt besloten op basis van een concreet plan, worden eerdere ervaringen met de betreffende partij meegenomen of zijn beloftes voldoende?
Als derde punt: is dit verregaande ingrijpen überhaupt een taak van de overheid? En zo ja, is dit dan in goede handen? Rotterdam is geen gemeente die uitblinkt in het hanteren van zachte criteria. In haar eeuwige drang groter, bekender en beter te worden, zwichtte de stad in het verleden regelmatig voor het grote geld. De afdeling Vastgoed heeft vaak de laatste stem en daar is verkopen aan de hoogste bieder het credo. Dit bleek recent nog uit het verhaal van Wijkpaleis West, waarvan het onderkomen aan de hoogste bieder werd verkocht.
Blijft dat een gemeente die haar verantwoordelijkheid neemt in het aantrekkelijk en leefbaar houden van winkelstraten, natuurlijk geweldig is. Maar we zijn ook hard toe aan vernieuwing van bestaande systemen. Innovatie komt zelden van de usual suspects. In Rotterdam stonden bewoners op die samen een nieuwe plek voor het Wijkpaleis West mogelijk maakten. En dit is slechts een van de vele voorbeelden van burgerinitiatief. Zorg er daarom voor dat juist bewoners en lokale initiatieven aanspraak kunnen maken op steun van dit fonds. Deze buurtexperts weten namelijk als geen ander wat een straat nodig heeft. Ze hebben bovendien een direct belang bij de verbetering. Maatschappelijke meerwaarde gegarandeerd. En als we dan toch bezig zijn, waarom dopen we het ‘Fonds Vitale Kerngebieden’ dan niet om naar ‘Stadmakersfonds’? Dat bekt niet alleen veel beter, maar met zo’n fonds hebben andere steden al positieve ervaringen opgedaan.
Cover: ‘Rinske Brand’ door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)
Door Rinske Brand
Rinske Brand houdt zich bezig met de menselijke kant van gebiedsontwikkeling, is expert cultuurgedreven gebiedsontwikkeling en oprichter van BRAND The Urban Agency
