platform voor kennis, nieuws en debat
Door Menno Schokker
2 dec 2015 - Het prachtige toekomstverhaal van Jeremy Rifkin kennen we. Een derde industriële revolutie. Naar een nieuw economisch paradigma in de komende decennia. Het zou de enige oplossing zijn voor de grote opgaven zoals economische stagnatie, inkomensongelijkheid en klimaatverandering. Maar wat heeft de vastgoedpraktijk aan zijn verhaal? Een introductie, analyse en conclusie.
Bij het verhaal waar de stereconoom Jeremy Rifkin over spreekt en schrijft kan je je bedenkingen hebben over de legitimiteit. Veel statements missen onderbouwing en van zijn boeken, lezingen en adviezen lijkt hij niet bepaald armer te worden. Aan de andere kant, het is een 70-jarige man die de hele wereld over vliegt om een tot de verbeelding sprekend, optimistisch verhaal te vertellen. Het klinkt gewoon goed. Bovendien geloven onder andere Angela Merkel, de overheid van China en gemeente Rotterdam er in. Wat hij maar al te graag tijdens zijn lezingen en in zijn geschriften laat weten.
Naast de ‘starconomist’ Rifkin met zijn grote digitale revolutie hebben we ook nog Richard Florida met The Great Reset en The Rise of the Creative Class. Iets ouder maar nog relevant en ook afkomstig uit het IK-zie-voorspel-verdien-straatje, het boek van Manuel Castells: The Rise of the Network Society.
Kort samengevat: een systeemverandering in onze energievoorziening, communicatietechnologie en transportatie & distributie zorgt voor een revolutionair nieuw economisch paradigma: een digitale, deel- en service-economie. Dankzij de financiële crisis is deze industriële revolutie nu begonnen en zal circa 40 jaar duren.
Rifkin baseert zijn verhaal op de drie systemen communicatietechnologie, energievoorziening en transport & distributie. Communicatietechnologie is hierin de onderliggende, drijvende kracht: één groot digitaal netwerk dat bijna alle apparaten met elkaar verbindt. Het energiesysteem kan hierdoor een gedistribueerd systeem worden: een groeiend net van lokaal naar nationaal tot aan intercontinentaal. Ditzelfde digitale netwerk zal samen met nieuwe soorten distributiecentra, geautomatiseerde en zelfstuderende voertuigen en de opkomst van de gedeelde auto zorgen voor een gedeeltelijke shift van eigendom van voertuigen naar een prestatie in mobiliteit.
Digitale producten zullen in de vorm van softwarepakketjes (een lamp, beeldscherm, onderdelen 3D-printer) door mensen zelf thuis 3D worden geprint, wat bijdraagt aan productie en distributie efficiëntie. Eén en ander zou tot een nieuw economisch systeem moeten leiden, met als gevolg een nieuwe potentie voor economische groei en efficiëntie.
Vandaar de term revolutie: de huidige economie is verzadigd, de verschillende systemen hebben de productie en efficiëntie grenzen bereikt. De enige manier om de huidige grote opgaven op te lossen is door te veranderen naar een revolutionair nieuw gedistribueerde economie, enkel mogelijk gemaakt door verregaande digitalisatie. Aldus Rifkin.
Rifkin benadert het op de schaal van de wereldeconomie, over verschillende sectoren heen. Dat is goed, maar wat kan de praktijk met dit verhaal? De veranderingen in het energiesysteem slaan in zijn verhaal allemaal op de gebouwen en infrastructuur. Als je hier in duikt, zie je dat Rifkin geen concrete antwoorden heeft; het is holistisch maar blijft oppervlakkig. Zo heeft hij voor het energiesysteem vijf ‘pilaren’ bedacht.
Merk op dat alleen punt vijf duidelijkheid geeft over welk soort energie het gaat. Gaat het voor de rest over warmte of elektriciteit?
We weten allemaal dat dit op kleine schaal al gedaan wordt: kijk naar projecten van Energiesprong of het nieuwe platform Energiekaart. Grootschalige toepassing is er nog niet. De Warmterotonde Zuid-Holland en warmtenet regio Amsterdam zou je grootschalig kunnen noemen, maar ‘open netten’ zoals Rifkin dat bedoelt zijn dat (nog) niet. Er zijn nogal wat barrières en boze critici op twitter. Rifkin benoemt noch deze barrières, noch praktische oplossingen. Je zou kunnen zeggen dat het verhaal van Rifkin voor de vastgoedpraktijk de zoektocht naar grootschalige implementatie van (warmte en elektrische) open netten legitimeert. Meer eigenlijk niet.
