In 2018 concludeerde de inspectie (op basis van zes jaar onderzoek naar bestemmingsplannen) dat de decentralisatie van ruimtelijke ordening ten koste gaat van nationale belangen. Belangen als het niet bouwen naast een vuurwerkopslag of boven leidingen met gevaarlijke stoffen zijn vaak niet opgenomen in het bestemmingsplan. Dit maakt het mogelijk dat er woningbouw komt in een gebied met ontploffingsgevaar. 

Het ‘Team Ruimte’ van de ILT voelt zich miskend door het achterhouden van zijn rapport en aangetast in zijn onafhankelijkheid. Het is de wettelijke taak van de inspectie om dit soort zaken aan het licht te brengen om te kijken of het systeem voor ruimtelijke ordening werkt. Het team vindt dat er vrijheid moet zijn om hier gevraagd of ongevraagd over te kunnen rapporteren. 

Snoeien in crisistijd

Co Verdaas, hoogleraar Gebiedsontwikkeling aan de TU Delft, verklaart in reactie op het nieuws aan NRC waarom de decentralisatie zo drastisch is verlopen: “Er heerste een gevoel van: dit land is wel zo ongeveer af. Er moest misschien nog ergens een stukje spoor of een weg bij, maar de belangrijkste keuzes waren wel gemaakt. Op die golf is het beleid gedecentraliseerd.”

Maar in de praktijk blijkt het vaak mis te gaan nu gemeenten en provincies taken overnemen die voorheen door het Rijk werden vervuld. Verdaas: “Veel gemeenten snoeiden in crisistijd. Met minder mensen sta je nu voor grote opgaven rond woningbouw, energietransitie en klimaatverandering. Geen enkele gemeente kan dat in haar eentje.”

Cover: Roombeek” (CC BY 2.0) by Think Blink