Faculteit Bouwkunde

Deltabeleid: eerst ruimtelijke kwaliteit bepalen, dan de beste oplossing

2 januari 2019

3 minuten

Onderzoek Ruimtelijke kwaliteit is nog te vaak het ondergeschoven kindje bij ingrepen om het water buiten te houden. Nergens voor nodig, zegt TU Delft-promovendus Anne Loes Nillesen. Zet eerst de technische mogelijkheden op een rij en ontwikkel dan, in overleg met alle relevante partijen, een geïntegreerde oplossing.

Voor haar promotieonderzoek 'Spatial quality as decisive criterium in flood risk strategies' onderzocht Anne Loes Nillesen hoe waterveiligheidsmaatregelen ruimtelijk kunnen worden ingepast. In de periode na de Watersnoodramp van 1953 werden waterveiligheidsstrategieën al vrij integraal afgewogen, maar binnen een andere context. Ruimtelijke inpassing, cultuurhistorie en ecologie hadden minder prioriteit. Vooral in stedelijke gebieden wrong dat soms. Latere programma's, zoals 'Ruimte voor de Rivier', 'Hoogwater Beschermingsprogramma' en het Deltaprogramma kennen sterke voorbeelden van zorgvuldiger inpassing, maar die zijn nog geen gemeengoed. Dat kan en moet beter, denkt Nillesen.

Neem Sliedrecht, dat in een dieprode vlek van de Nederlandse overstromingskaart ligt. Het dorp ontkomt, gezien de klimaatscenario's, niet aan forse dijkverzwaring. Hoe versterk je de dijk die het stadje beschermt zonder dat het karakteristieke ensemble van dubbelzijdige dijkbebouwing sneuvelt? In de tijd van de Deltawerken gingen huizen die in de weg stonden vaak tegen de vlakte. Tegenwoordig is een breed palet aan opties beschikbaar, zoals een uitschuifbare waterkering, een verhoging van de kruin of een dijkverlegging richting de rivier. Dat laatste kan ook in de vorm van een kistdam – een constructie van twee parallelle damwanden. “Niet leuk om tegenaan te kijken, maar als je hem integreert met een wandelroute langs de rivier, kan het voor iedereen meerwaarde opleveren”, zegt Nillesen. “Het draait uiteindelijk allemaal om een goede stedenbouwkundige inpassing.”

Huizen op palen

In haar promotieonderzoek constateert Nillesen dat de rol van stedenbouwkundige ontwerpers te vaak beperkt blijft tot inpassen op lokale schaal van technische ingrepen. Volgens de bestaande methodiek wordt eerst bepaald dat er een dijkophoging, waterkering of stuw moet komen. Vervolgens mogen de ontwerpers kijken naar manieren om ze optimaal in te passen. Nillesen denkt dat de ruimtelijke inpassing al een criterium moet zijn bij het selecteren van een waterveiligheidsstrategie. Als je eerst de technische mogelijkheden voor een veilige oplossing op een rijtje zet, kun je in overleg met de stedenbouwkundige ontwerper kiezen welke zich het best ruimtelijk laat inpassen. Het maakt ook de afweging over behoud van historische of ecologische waarden eenvoudiger. Voorwaarde is daarbij, dat ontwerpers al in de beginfase van het proces aan tafel zitten – en niet halverwege moeten instappen.

In haar promotieonderzoek werkte ze verschillende opties uit, met name voor de regio Rijnmond-Drechtsteden, die als case study fungeert. Op basis van schetsen laat ze zien hoe een duin, kofferdam of kering past en welke nieuwe ruimtelijke mogelijkheden een overstromingsmaatregel kan bieden.

Het Nederlandse waterveiligheidsbeleid is gericht op beperking van de kans op een overstroming. Maar je kunt ook inzetten op adaptieve maatregelen, ter beperking van de gevolgen, bijvoorbeeld door huizen op palen te zetten. Deze strategie wordt toegepast langs de kust van Galveston in Texas en in Bangladesh - twee deltagebieden die een andere insteek kennen dan de Nederlandse delta. Qua multidisciplinaire aanpak lopen ze achter, constateert Nillesen. “In Nederland zien wij steeds beter wat een gezamenlijke strategie oplevert. Dit komt de ruimtelijke kwaliteit ten goede.”

Dit artikel verscheen eerder op tudelft.nl


Cover: ‘Faculteit Bouwkunde’


Door Anne Loes Nillesen

Lecturer and researcher, Department of Urbanism, Faculty of Architecture, TU Delft


Meest recent

Vogelvlucht van nieuwe wijk in Nederland door GLF Media (bron: Shutterstock)

Advies Watertorenberaad aan nieuwe kabinet: stel de gebieden centraal!

Het einde van de kabinetsformatie is voorlopig niet in zicht, maar ook voor de voortgang in gebiedsontwikkeling begint de tijd te dringen. Het Watertorenberaad komt met een advies voor de nieuwe bestuurders.

Uitgelicht
Interview

19 maart 2024

Hans-Hugo Smit Column Cover door Esther Dijkstra (bron: Illustratie Esther Dijkstra, bewerkte foto Matthijs van Roon)

Hugo, Hoyte, Kate and the Donald

Meer regie, wie is er tegen? We houden van krachtige teksten en beelden. Maar laten we ons nog wel regisseren? Hans-Hugo Smit prijst Hugo de Jonge maar vreest voor de uitvoering van zijn wet Versterking Regie Volkshuisvesting.

Opinie

18 maart 2024

Hotel New York in Amsterdam door ColorMaker (bron: Shutterstock)

Stedelijke identiteit en gemeenschapsvorming op gemeentelijk niveau

Veel (lokale) bestuurders maken graag aanspraak op ‘stedelijke identiteit’. Maar wat hebben de bewoners aan zo’n beeld, kunnen zij samen met de bestuurders dan ook de stad maken? Planoloog Frank van den Beuken zocht het uit.

Analyse

18 maart 2024