Denken, Durven, Doen!

Word wakker en ga aan de slag met de omgevingswet

Participatie is een van de kernbegrippen binnen de omgevingswet. Tijdens de eerste workshop op het omgevingscongres, geleid door Ruud de Graaf van Volq, stond dit thema dan ook centraal. Volq adviseert gemeente, woningcorporaties en ontwikkelaars bij stedelijke vraagstukken. Vaak gaat het hierbij om visievorming waarbij Volq zich tot doel stelt de omgeving actief te betrekken. Volgens hen is de sleutel tot succes het vinden van een goede balans tussen ‘richting geven’ en tegelijkertijd ‘ruimte bieden’. Om deze balans te vinden kunnen 10 stappen worden gevolgd. Belangrijke punten binnen dit stappenplan zijn het tot de essentie samenvatten en indammen van de huidige visies van gemeenten. Om meer mensen dan de usual suspectst te betrekken moet er meer bewustzijn komen van de manieren van communiceren met burgers. Denk aan digitale en interactieve middelen. Volq heeft hiertoe een eigen platform ‘WijWillenDit’ ontwikkeld. Maar ook door gesprekken in kleine groepen te voeren op specifiek onderwerpen waar mensen energie voor hebben ontstaan goede ideeën. Gemeenten moeten vraagstukken duidelijk en concreet maken en zo vroeg mogelijk in gesprek gaan. Gezamenlijke visies die voortkomen uit de gesprekken moeten worden omgezet in concrete en toepasbare ideeën. Het belang van participatie moet niet worden onderschat want zonder participatie zal een visie bij de Raad uitgaan als een kaarsje. Het vraagt daarnaast ook een andere rol van een raad; als de gebruikers van een plek de visie hebben gemaakt kun je immers weinig anders dan het er mee eens zijn.

Het tweede kernbegrip van de dag was ‘Ga aan de slag’. Dit kwam ook terug in de tweede workshop. Hier vertelde Marit Béguin van W/e adviseurs wat de omgevingswet kan betekenen op het gebied van duurzaamheid. Met de invoering van de omgevingswet krijgen gemeenten namelijk meer ruimte om eisen te stellen op het gebied van duurzaamheid. Naast algemene rijksregels die voor iedereen van toepassing zijn moet de gemeente ook een omgevingsvisie opstellen met een integrale kijk op de leefomgeving en duurzaamheid. Daarnaast kunnen programma’s worden opgesteld voor specifieke maatregelen in bepaalde gebieden en kan door middel van omgevingsplannen concrete invulling worden gegeven aan wat een gemeente in een bepaald gebied wil met duurzaamheid. Weten en willen is hierbij echter niet genoeg. Het gaat om toepassen en handelen. Want de beleidsmiddelen komen er niet vanzelf.

In de laatste workshop, bespraken Judith Slagt & Lucia Schat van Regelink Ecologie & Landschap de kansen voor natuur in de omgevingswet. Waar projecten nu vaak grote vertragingen oplopen door natuuronderzoeken die te laat worden gestart, zal in de omgevingswet meer ruimte komen voor een integrale aanpak waarbij het natuuronderzoek naar voren wordt gehaald in het proces. Ook wordt geadviseerd dat gemeenten vooraf kunnen inventariseren wat voor soorten dieren, vogels of planten in bepaalde gebieden aanwezig zijn. Op deze manier hoeft niet voor elke ontwikkelingsaanvraag een natuuronderzoek te worden gedaan.

In de middag werden door verschillende sprekers nog enkele kernpunten toegelicht uit de omgevingswet. Maarten Engelberts kwam terug op het belang om niet af te wachten tot er iets gaat gebeuren. Zelf initiatief nemen is belangrijk. Kap het oerwoud van documenten en vorm één omgevingsplan.

Yuul Osinga, voorzitter van Netwerk Young Leefomgeving wees op het belang van het betrekken van de jonge generatie bij het maken van een omgevingsvisie. Verschillende generaties kunnen elkaar aanvullen en versterken. Helaas zijn de jonge generaties op dit moment ondervertegenwoordigd in het proces.
Erik van Mierenboer, gedeputeerde ruimte & financiën van de provincie Noord-Brabant, legde tot slot nog een keer de nadruk op de fasering van de invoering van de omgevingswet. Vanuit de verkenningsfase en de denkfase is de provincie Brabant nu in de ‘durffase’ beland. Nieuwe ideeën moeten tot uitvoer worden gebracht. Hiervoor moet een omschakeling in het denken worden gemaakt. Onconventioneel handelen kan een enorm positief effect hebben op energie en creativiteit in de samenwerking. Daarbij is toegankelijkheid tot de discussies voor burgers erg belangrijk. De overheid moet het als haar taak zien burgers te betrekken.

Dit alles brengt ons terug op de kern van de dag: Ga aan de slag met de omgevingswet, durf stappen te zetten en onconventioneel te denken en betrek de burger in dit proces!