Thumb_wet en regelgeving_0_1000px

Europese staatssteunregels breekijzer voor overeenkomsten tussen gemeenten en ontwikkelaars

8 mei 2012

2 minuten

Nieuws Gebiedsontwikkeling in Nederland verkeert in zwaar weer. Voor zowel ontwikkelaars als gemeenten staan opbrengsten onder druk en dreigen forse afwaarderingen. Soms biedt aanpassing van een ontwikkelprogramma uitkomst. Voorwaarde is dan wel, dat alle bij het programma betrokken partijen bereid zijn om terug te komen op in het verleden gemaakte afspraken. Wat nou als die bereidheid er niet is?

Voor gemeenten is het zoeken naar een andere ontwikkelende partij soms een optie. Maar: hoe kom je als gemeente af van een bouwclaim van de ontwikkelende partij die niet met je mee wil denken? De Europese staatssteunregels bieden mogelijk een uitkomst. Kort gezegd komen die hierop neer: een overeenkomst tussen een overheid en een onderneming die in strijd is met Europese staatssteunregels, is nietig.

Gemeenten maken sinds enige tijd van deze escape gebruik. Dat kan, omdat veel overeenkomsten tussen overheden en ondernemingen per definitie in strijd met Europese staatssteunregels tot stand komen. Het bekendste voorbeeld hiervan is de gemeentegarantie die de toenmalige directeur van het Rotterdamse Havenbedrijf (zonder toestemming van zijn werkgever) afgaf ten behoeve van een dochteronderneming van de RDM. Die was in strijd met de Europese staatssteunregels en daarom nietig, aldus de Hoge Raad (zie: www.rechtspraak.nl, HR 28 mei 2010, LJN: BL4082).

Inmiddels lukt het sommige gemeenten ook om, met verwijzing naar de Rotterdamse zaak, af te komen van overeenkomsten met ontwikkelaars. Zo lukte het de gemeente Winsum om de voorzieningenrechter ervan te overtuigen dat zij een tussen haar en een ontwikkelaar gesloten overeenkomst niet hoeft na te komen omdat belangrijke onderdelen daarvan niet overeenkomstig de Europese staatssteunregels tot stand is gekomen (zie: www.rechtspraak.nl, Voorzieningenrechter Rechtbank Groningen 10 juni 2011, KJN: BQ8211). Ik merk wel op, dat het hier geen bodemprocedure betreft, maar een voorlopig oordeel.

De omgekeerde situatie kan natuurlijk ook voorkomen: een ontwikkelaar heeft bij nader inzien toch geen trek in de hem door de gemeente opgelegde ontwikkelplicht. Als de overeenkomst die hij met de gemeente gesloten heeft, onderdelen bevat die in strijd zijn met de Europese staatsteunregels, loont het de moeite om daar eens een stevig gesprek met de gemeente over te voeren. Wellicht kan de ontwikkelplicht wat worden verzwakt. Uiteraard bij voorkeur deze keer wel in overeenstemming met de Europese regels.

Veel voorkomende gebreken aan overeenkomsten tussen gemeenten en ontwikkelaars betreffen de bepaling van de grondprijs en de aanbesteding van door de ontwikkelaar te realiseren onderdelen van de openbare ruimte.

Toegankelijke en bruikbare informatie over staatssteun in relatie tot grondtransacties met de overheid is te vinden op www.europadecentraal.nl, onder het dossier "Staatssteun".


Cover: ‘Thumb_wet en regelgeving_0_1000px’



Meest recent

Weekoverzicht donderdag 3 juli 2025 door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van uiteenlopende wensen(lijstjes)

Het ging deze week over wensen, die al dan niet in lijstjes landen. Over nationale ruimtevragers, de ontwikkelaars en ontwerpers van zonneparken en de versnellers van gebiedsontwikkeling – steeds gaat het om het vinden van de goede balans.

Weekoverzicht

3 juli 2025

Veel zonnepanelen parkeren in de weilanden van Nederland door MyStockVideo (bron: Shutterstock)

Promovenda Merel Enserink over de opkomst van zonnelandschappen

Zonneparken in het landschap roepen veel weerstand op. Merel Enserink onderzocht voor haar promotie hoe de plaatsing van zonnepanelen beter kan worden afgestemd op de landschappelijke onderlegger en op de maatschappelijke omgeving.

Onderzoek

3 juli 2025

Dronefoto Hart van de Waalsprong door AM Gebiedsontwikkeling (bron: AM Gebiedsontwikkeling)

Stedelijkheid vanaf scratch, Hart van de Waalsprong laat zien hoe dat kan

Aan de noordkant van de Waal in Nijmegen kreeg de Waalsprong eindelijk haar centrumgebied, waar gestapeld bouwen in een compact stadsmilieu hand in hand gaat met een primaat voor fietsers en voetgangers.

Uitgelicht
Casus

2 juli 2025