2012.01.17_Gebiedsontwikkeling in Nederland_660px

Gebiedsontwikkeling in Nederland: diepe val dwingt tot reflectie

17 januari 2012

2 minuten

Opinie Gebiedsontwikkeling klom het afgelopen decennium als begrip razendsnel op, om onder invloed van de crisis weer even snel onder forse druk te komen. Maar net zo min als gebiedsontwikkeling destijds als dé panacee gold voor alle ontwikkelingsopgaven, zo heeft het nu weinig zin om alle geloof in deze manier van werken te verliezen. Er is weliswaar sprake van een nieuwe realiteit waarin projecten en gebieden ontwikkeld worden, maar bepaalde principes blijven onverkort van kracht bij een doordachte doorstart. Het is nuttig om af en toe eens om te kijken en te leren van het verleden.

Een exposé over tien jaar gebiedsontwikkeling in Nederland begint met de kanttekening dat de demarcatie van één decennium absoluut geen recht doet aan de praktijk en een manier van werken die in feite sinds decennia bestaat. Complete gebieden worden in Nederland immers al veel langer ontwikkeld, zowel door particulieren, ondernemingen als de overheid. Lees bijvoorbeeld het proefschrift van Len de Klerk (1991) er maar op na. In Rotterdam legden bevlogen particulieren ondernemers al rond het einde van de negetiende eeuw woongebieden aan voor de menswaardige en betaalbare huisvesting van arbeiders, compleet met voorzieningen voor het dagelijks leven. Opdrachtgevers namen hierbij genoegen met bescheiden rendementen. Ook uit andere steden kennen we deze voorbeelden: Agnetapark in Delft, Philipsdorp in Eindhoven en Klein Lansink in Hengelo. Veelal zijn het bijzondere monumenten door het Gesamtkunstwerk van stedenbouw, architectuur en openbare ruimte. Wat later in de tijd volgen vanuit de gemeente aangestuurde plannen zoals het Plan Berlage in Amsterdam-Zuid, geliefd tot de dag van vandaag. Voordat wordt ingegaan op het laatste decennium daarom eerst een korte terugblik, naar de oorsprong van het begrip gebiedsontwikkeling. Een blik terug in de tijd leidt tot een ruwe indeling in vier perioden: de beginfase (tot 1970), de moderne tijd (1971-1990), da fase van grote bloei (1991-2008) en de fase van herbezinning (2008-heden).


Cover: ‘2012.01.17_Gebiedsontwikkeling in Nederland_660px’


Friso de Zeeuw door - (bron: gebiedsontwikkeling.nu)

Door Friso de Zeeuw

Adviseur gebiedsontwikkeling en emeritus hoogleraar gebiedsontwikkeling TU Delft


Meest recent

Bakkerswerkplaats Rotterdam door Bakkerswerkplaats Rotterdam (bron: Bakkerswerkplaats Rotterdam)

Maak ruimte voor impactmakers in gebiedsontwikkeling

Stuur niet meer alleen op de euro’s, maar kies in de plint ook voor ondernemers en partijen die maatschappelijk het verschil kunnen maken in een gebiedsontwikkeling. Dat is de rode draad van het manifest ‘Ruimte maken voor Impactmakers’.

Interview

30 juli 2025

Bouwplaats in de Binckhorst door KarinR (bron: shutterstock)

Bouwers en ontwikkelaars presenteren wensenlijst gebiedsontwikkeling aan Rijk

Zeven grote partijen uit de bouw- en ontwikkelsector doen een dringende oproep aan de Rijksoverheid. Alleen dan is het volgens dit zevental mogelijk om tot 100.000 woningen per jaar én integrale gebiedsontwikkelingen te komen.

Nieuws

29 juli 2025

De Gebietsbetreuung Wien actief in de straten van Wenen, om aandacht te vragen voor de ondersteuning van bewoners. door In_Zukunft_Wien (bron: Flickr)

Met gebiedsontwikkeling inzetten op de leefkwaliteit die mensen ervaren

Steeds vaker wordt aan gebiedsontwikkelaars gevraagd hoe ze vorm willen geven aan sociale duurzaamheid. Wat verstaan ze daaronder? Gebiedsontwikkelaar Helma Born (BPD) en TU Delft-onderzoeker Céline Janssen gingen in gesprek.

Interview

28 juli 2025