2013.03.15_gebiedsontwikkeling is toe aan_660

Gebiedsontwikkeling is toe aan ontslakkingskuur: sneller, goedkoper en flexibeler acteren

15 maart 2013

3 minuten

Nieuws De huidige crisis is verre van een zegen. Ze biedt echter wel ruimte voor een andere aanpak, aldus hoogleraar Friso de Zeeuw, die gisteren sprak op het Praktijkcongres Gebiedsontwikkeling. Het is tijd om te ‘ontslakken’, om aantrekkelijker te worden voor private investeerders. Dat lukt alleen als investeerders van hun kant oog hebben voor de publieke belangen, zich transparant opstellen en financiële risico’s die zij kunnen beheersen ook daadwerkelijk voor hun rekening nemen.

Bij het zoeken naar nieuw perspectief heeft het weinig zin het rijksbeleid (Rutte-II) te becommentariëren, vindt De Zeeuw. Het is beter goed te kijken naar waar dingen gebeuren, die in kaart te brengen en ervan te leren. Een staaltje van nieuw elan ziet De Zeeuw in gebiedsontwikkeling Peize in Drenthe. Hierbij is 7.000 ha aan groen en blauw (waterberging) herverkaveld en opnieuw ingericht. “En dat in een turbotempo van 5 jaar en primair op vrijwillige basis.” Voor de praktijkhoogleraar, tevens directeur Nieuwe Markten Bouwfonds Ontwikkeling, gaat hiervan een hoopvol signaal uit naar stedelijke herverkaveling. Hiervan lopen in Nederland momenteel een aantal proefprojecten.

Gebiedsontwikkeling is toe aan ontslakkingskuur: sneller, goedkoper en flexibeler acteren - Afbeelding 1

‘Gebiedsontwikkeling is toe aan ontslakkingskuur: sneller, goedkoper en flexibeler acteren - Afbeelding 1’


De Zeeuw is uitgesproken tegenstander van ‘oude’ gebiedsontwikkeling aan de hand van logge en dichtgetimmerde masterplannen. Hij pleit voor “lange lijnen en de kleine korrel”: plannen waarbij de stip aan de horizon duidelijk is maar de weg daarnaar toe niet vastligt. Het masterplan-nieuwe-stijl heeft een verleidelijk verhaal als basis, met de focus op de kernkwaliteiten van het gebied. Fysieke structuurelementen worden vastgelegd. Via een procesaanpak komt veel meer ruimte voor marktgerichte en gefaseerde invullingen. Voorbeelden van ontwikkelingen ‘nieuwe stijl’ zijn onder andere Spoorzone Delft (‘stedenbouwkundig masterplan-nieuw-stijl’), Waalfront Nijmegen (‘masterplan 1.2’), Laakhaven-West Den Haag (‘stedenbouwkundig raamwerk’) en Stadshavens Rotterdam (‘dashboard’).

Het binnenkort te verschijnen rapport ‘Ontslakken’ (voortkomend uit de Actieagenda Bouw) geeft ‘30 wenken’ voor sneller, goedkoper en flexibeler acteren in gebiedsontwikkeling. De Zeeuw is voorzitter van het actieteam dat het turbo-onderzoek heeft gedaan en de aanbevelingen heeft opgesteld. Hij bepleit een einde aan de hardnekkige praktijk van “stapeling van lokale en sectorale ambities”. “De meeste voorstellen komen van de vier gemeenten zelf die in ons team deelnemen. Neem de aanpak van de gemeente Eindhoven. Daar heeft wethouder Mary Fiers de discussie met de gemeenteraad gestart over dit thema. En juist zo’n wethouder struikelt dan over de verplaatsing van een woonwagen; bizar.” Voorop staan niet de regels zelf maar vooral houding, gedrag en werkwijze van de bestuurders en ambtenaren aan de knoppen. Die kunnen niet meer alles van tevoren tegelijk regelen – parkeren, gedetailleerd bestemmingsplan, groen, water, stedenbouw, welstand, brandveiligheid, hinderreductie, archeologie. Bovendien maken ze het private investeerders veel te moeilijk. Ontslakken leidt ertoe dat “de hoepel waardoor de investeerder moet springen wordt vergroot”.

Gebiedsontwikkeling is toe aan ontslakkingskuur: sneller, goedkoper en flexibeler acteren - Afbeelding 2

‘Gebiedsontwikkeling is toe aan ontslakkingskuur: sneller, goedkoper en flexibeler acteren - Afbeelding 2’


Een voorbeeld hiervan levert het gebied Waalhaven (onderdeel Stadshavens) in Rotterdam, een samenwerking van Havenbedrijf Rotterdam en Gemeente Rotterdam. Jeroen Steens, hoofd Port Development, betoogde dat het Havenbedrijf niet kiest voor een volledige herontwikkeling van het oude havengebied, waar nog veel kleine bedrijvigheid is gevestigd naast enkele grote bedrijven als Boskalis (Smit) en Imtech. In plaats daarvan wordt heel bewust geïnvesteerd in het opknappen van de buitenruimte en het gericht opruimen van rotte plekken: uitkopen van verwaarloosde en/of criminele panden. Met het profiel ‘Port Valley’ worden in de Waalhaven nieuwe bedrijven gelokt. In de oude stadshavens kan Rotterdam binnenstedelijk wonen realiseren. Steens waarschuwt voor een onverwachte tegenvaller: de lage tolerantie van bewoners voor hinder van bedrijvigheid. Op Katendrecht maakte een klein deel van de nieuwe bewoners met succes bezwaar bij de politiek tegen het aanmeren van zeeschepen aan de kade. Ze hadden last van ratelende ankerkettingen en het gezoem van generatoren. Ook in voorbeeldstad Hamburg heeft men in de herontwikkelde havengebieden veel te stellen met een lage hindertolerantie, aldus Steens. Volgens De Zeeuw moeten we deze ontwikkeling ombuigen omdat anders bedrijven die zich in woon-werkgebieden willen vestigen kopschuw worden gemaakt met hinderproblematiek. “We kunnen niet langer tolereren dat een kleine groep burgers die zich gedraagt als prinses op de erwt, feitelijk de dienst uitmaakt. Zij frustreren ontwikkelingen die de meeste mensen op prijs stellen. Dit debat hoort ook bij ontslakken.”


Cover: ‘2013.03.15_gebiedsontwikkeling is toe aan_660’



Meest recent

Werkspoorkathedraal door Nadine van den Berg (bron: Ministerie VRO)

De hoopvolle slotsom van een ronde door Nederland: burgers doen ertoe bij ruimtelijke kwaliteit

Journalist Mark Hendriks en fotograaf Nadine van den Berg gingen in actuele projecten op zoek naar ruimtelijke kwaliteit. Ze delen hun belangrijkste bevindingen en wijzen op de cruciale rol van burgers.

Uitgelicht
Analyse

15 oktober 2025

Aeisso Boelman column cover door Esther Dijkstra (bron: Illustratie Esther Dijkstra, bewerkte foto Cleo Mulder)

Van speelgeld naar een noodzakelijke investeringsgolf

Columnist Aeisso Boelman maakt zich zorgen. Terwijl wij de woningbouw razendsnel op gang moeten krijgen, zit Nederland op slot door een verouderende mobiliteitsbasis, netcongestie en schaarse publieke middelen.

Opinie

14 oktober 2025

Nederlands landschap Nationaal Parklandschap de Drentsche Aa, provincie Drenthe door Rudmer Zwerver (bron: Shutterstock)

Een gebiedsbiografie moet zacht en hard tegelijk zijn

Gebiedsbiografieën helpen om het verleden van een gebied in kaart te brengen maar zijn ook behulpzaam om de toekomst mee uit te lijnen. Frank Strolenberg bracht ze systematisch in kaart.

Interview

14 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op