Thumb_vastgoed bouwen kantoren leegstand_0_1000px

Gebiedsontwikkeling uit het moeras?

3 april 2013

2 minuten

Opinie Het recente jaarcongres van de Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling TU Delft was een goed moment om de temperatuur te meten van de voortgang van gebiedsontwikkelingsprojecten in Nederland. Met veel ingetrokken plannen, neerwaartse aanpassing van ambities, faseringen en een fiks aantal ‘bleeders’ is de temperatuur onder het vriespunt. Wie met ontwikkelaars, risicodragende gemeenten en financiers praat, merkt dat de gevoelstemperatuur echter daar nog ver onder ligt. Er zijn bovendien weinig hoopgevende signalen voor pakweg de komende 3 jaren.

Medio 2010 presenteerde ik op een vergelijkbaar congres een Nationaal Urgentieprogramma GebiedsOntwikkeling (Nu Go!). Wat mij betreft waren er tweeëneenhalf jaar geleden 5 actiepunten.

Het eerste actiepunt ‘prioriteren & faseren’ vraagt om planoptimalisatie door fasering, beperking omvang programma, schrappen van projectonderdelen en – indien nodig – uitstel. Bij tal van projecten is dit gedaan, wat ook – jammer genoeg – soms tot uitkleding van de investeringen in de openbare ruimte leidt. Ook overheden moeten keuzes maken. Snel afnemende grondinkomsten en aantasting van gemeentelijke financiële reserves hebben ambitieuze wethouders snel met beide benen op de grond gezet. De vrijwel totale ontmanteling van ruimtelijke ordening op rijksniveau had ik niet voorzien (en zeker ook niet gehoopt).

De tweede actielijn heeft te maken met ‘markt maken’, d.w.z. gedegen marktstudies uitvoeren en conceptontwikkeling koppelen aan gebiedsontwikkelingen in een zoektocht naar niches. Mijn indruk is dat dat bij tal van gebiedsontwikkelingsprojecten niet echt gebeurt. Er wordt veel gedacht in termen van ‘minder’ en te weinig in termen van ‘anders en beter’.

De derde maatregel betreft meer geld vrijspelen. Praktijkhoogleraar Friso de Zeeuw, tevens directeur Nieuwe Markten bij Bouwfonds, zei het op het praktijkcongres in Utrecht onomwonden: “Er wordt veel gesproken over nieuwe verdienmodellen, ik geloof er niet in”. De koppeling tussen vastgoed, gebruik en stromen (energie, informatie & communicatie, afval) is inderdaad lastig. Maar win-winstudies zijn wel te vinden, bijv. bij OV-knooppunten-ontwikkeling (bij het Ministerie van Infrastructuur en Milieu heet dat nu transit oriented development) en innovatiecampussen nabij universiteiten of grote researchintensieve bedrijven.

Bij de vierde actielijn gaat het om risicoreductie. Hier is behoorlijke vooruitgang geboekt (denk aan de crisis- en herstelwet) maar het doorbreken van gestapelde ambities (parkeren, groen, stedenbouw, hinderreductie, detailhandel) vergt nog het nodige ‘ontslakken’. De zoektocht naar nieuwe vormen van samenwerking, de vijfde actielijn, betekent in de praktijk aanpassing van bestaande contracten naar meer eigentijdse PPS-contracten.

Het (slag)veld overziend zijn dé succesvoorwaarden voor gebiedsontwikkeling het inspelen op (de wensen van) doelgroepen, zorgen voor een verleidelijk verhaal met benoemde ruimtelijke en conceptuele kernkwaliteiten en het betrekken van potentiële investeerders op basis van concrete proposities en business cases. Met alleen een faciliterende houding (‘uitnodigingsplanologie’) en de belofte van procedurele soepelheid komen gemeenten er niet.


Cover: ‘Thumb_vastgoed bouwen kantoren leegstand_0_1000px’


Rene Buck door Rene Buck (bron: LinkedIn)

Door René Buck

Directeur Buck Consultants International


Meest recent

Valley, Amsterdam-Zuidas door Ceescamel (bron: Wikimedia Commons)

De nieuwe stedenbouw is groen

Jaap Modder belichtte eerder de toekomst van de stedenbouw en het groen ontwikkelen in de stad. In zijn nieuwste bespreking komen beide thema’s samen. Een boek waarin negentien vakgenoten spreken over verstedelijking in relatie tot menselijk welzijn.

Recensie

11 juli 2025

Weekoverzicht donderdag 10 juli door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van het ruimtelijk rechtbreien

Het ging deze week over rechtbreien. In fysiek opzicht bij het landschapsherstel in Brabant en een alternatief gebruik van parkeerplaatsen. Maar ook procesmatig, zoals bij het dichten van de kloof tussen bestuurders en ontwerpers.

Weekoverzicht

10 juli 2025

Kleine Beerze hermeandering door Nadine van den Berg (bron: Ministerie VRO)

Van krom naar recht en weer naar krom, Brabants beekherstel doet het landschap goed

Journalist Mark Hendriks en fotograaf Nadine van den Berg gaan in actuele projecten op zoek naar ruimtelijke kwaliteit. In aflevering 5 gaat het naar de Kleine Beerze in Brabant, waar beekherstel veel goed doet.

Uitgelicht
Casus

10 juli 2025