Uittreerede Friso de Zeeuw gastsprekers

Grote woningvraag vereist stevige gebiedsregie

21 december 2017

3 minuten

Verslag Planmatige gebiedsontwikkeling is een prima hulpmiddel voor het in goede banen leiden van de grote ruimtelijke opgaven waar Nederland voor staat. In stedelijke regio’s waar de vraag naar woningen enorm is en marktpartijen staan te dringen met eigen ‘plotontwikkelingen’, is een nieuwe verlichte vorm van publiek-private samenwerking (PPS) onmisbaar. Doorslaggevend voor het welslagen van dit ‘joint venture ultralight model’, is een ‘stevige gebiedsregie’. Dat is de kernboodschap van de uittreerede die Friso de Zeeuw op 15 december uitsprak bij zijn afscheid als praktijkhoogleraar Gebiedsontwikkeling aan de TU Delft.

Gepaste trots

‘Zo werkt gebiedsontwikkeling, zonder voodoo’, luidt de titel van de uittreerede. De vertrekkende hoogleraar gaf daarmee genodigden op de academische plechtigheid op 15 december bij de faculteit Bouwkunde een voorproefje van zijn nieuwe boek ‘Zo werkt gebiedsontwikkeling’, dat die dag ook verscheen. De Zeeuw blikt in dit ‘handboek voor studie en praktijk’ met ‘gepaste trots’ terug op de vernieuwing van stads- en dorpscentra, Sleutelprojecten, Vinex, Ruimte voor de Rivier, omgang met erfgoed en Natuurwerk: “Het mag gezien worden.”

Nieuwe werkelijkheid

De emeritus hoogleraar rekent in het boek ook af met de twijfel die in de economische crisis rees over de houdbaarheid van planmatige gebiedsontwikkeling. Opgeld in die jaren van economische neergang doen nieuwe, door hem als ‘voodoo’ bestempelde, begrippen als ,  ‘nieuwe verdienmodellen’, ’, ‘van bezit naar gebruik’ en beleggers als de nieuwe gebiedsontwikkelaars  . “In 2017 breekt alweer een nieuwe episode aan”, schrijft hij over De Binckhorst, het Haagse bedrijvengebied dat in het boek model staat voor de ‘nieuwe werkelijkheid van gunstig gelegen binnenstedelijke transformatiegebieden’. “De vraag naar woningen  is enorm. Het aantal marktinitiatieven (‘plot-ontwikkelingen’) krijgt een dusdanige omvang dat een meer regisserend en planmatig optreden  niet kan uitblijven.”

Kwaliteit gebiedsontwikkeling centraal

De nieuwe generatie gebiedsontwikkelingen moet, stelt De Zeeuw, steunen op (regionale en lokale) lange termijnvisies die investeerders en financiers comfort bieden om stevig te investeren. Een ‘ontslakte’ bestuurlijke mentaliteit moet de kwaliteit van gebiedsontwikkeling en het participatieproces centraal stellen. Het integrale ontwerp gaat boven sectorale ‘priegelnormen’. Van professionele marktpartijen verwacht hij transparantie en creativiteit, de wil om omgevingskwaliteit te leveren en de competentie om de participatie zelf te organiseren.

PPS-impuls door marktdruk

Dat in transformatiegebieden als De Binckhorst vaak sprake is van ‘versnipperd eigendom’, noopt  tot  nadenken over nieuwe vormen van publiek-private samenwerking. . “Gemeente noch marktpartijen voelen zich geroepen of zijn bij machte om ‘alles’ aan te kopen.” Omdat investeringsplannen van verschillende eigenaren wel vragen om samenhang en afstemming, kunnen die gebieden volgens De Zeeuw dus niet zonder een ‘stevige gebiedsregie’. In het boek spreekt hij van ‘joint venture ultralight’ of ‘Developing Apart Together’(DAT). Wie de ‘oerversie’ van deze verlichte PPS wil zien, wijst hij door naar de herontwikkelde Piushaven in Tilburg.

Mannetjesputter (m/v)

De persoon van de gebiedsregisseur is cruciaal. Die kan afkomstig zijn uit de markt, maar het kan ook een onafhankelijke procesmanager zijn of een gemeenteambtenaar. Mits het maar, zoals De Zeeuw het noemt, een mannetjesputter (m/v) is, “een type dat niet alleen de in de gebiedsontwikkeling actieve partijen op één lijn weet te houden, maar dat - minstens even belangrijk - door de gemeentelijke bureaucratie heen weet te breken om vooruit te komen.” ‘De eindgebruiker centraal’ is een ‘leerpunt’ van de crisis dat ook deze gebiedsregisseur niet mag veronachtzamen. Maar De Zeeuw ziet de bui al hangen en waarschuwt: “Een overspannen marktsituatie kan verworvenheden van de crisis weer te niet doen.”

Het boek ‘Zo werkt gebiedsontwikkeling’ van Friso de Zeeuw is voor €30,- (excl. verzendkosten) aan te schaffen bij de VSSD in Delft. Klik hier om het boek te bestellen in de webshop van de VSSD. 


Cover: ‘Uittreerede Friso de Zeeuw gastsprekers’



Meest recent

Bord op de bouwplaats door Martin Bergsma (bron: Shutterstock)

Afwegingskader voor versnelling woningbouwplannen: zo kunnen gemeenten beter prioriteren

Gemeenten staan bol van de woningbouwambities, maar leiden onder een gebrek aan daadkracht en middelen. De juiste afwegingen maken is dan ook essentieel. Wouter Jan Verheul en Koos Seerden helpen gemeenten om toch te kunnen versnellen.

Onderzoek

24 oktober 2025

Weekoverzicht donderdag 23 oktober door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van de frisse blikken die recht doen aan het verleden

Deze week waaide er een frisse wind door het vakgebied. De stad wordt vernieuwd vanuit het water, het dorre hout wordt gekapt en regels verdwijnen. Maar de lessen uit het verleden blijken ook nog steeds waardevol te zijn.

Weekoverzicht

23 oktober 2025

Emmerhout, Emmen door Teun van den Ende (bron: Teun van den Ende)

Erfgoed en leefbaarheid: over alledaags erfgoed in Utrecht en Emmen

Onderzoeker Teun van den Ende ging de afgelopen maanden op pad in zes steden om het antwoord te vinden op de vraag: welke rol speelt het cultureel erfgoed in de leefbaarheid van een wijk? In deze aflevering bezoekt hij Utrecht en Emmen.

Onderzoek

23 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op