platform voor kennis, nieuws en debat
14 jul 2017 - Er komt heel veel af op Nederlandse steden: een grote woningbouwopgave, de onvermijdbare energietransitie, investeringen in klimaatadaptatie en vergaande digitalisering. Steden die hun concurrentiepositie, weerbaarheid en leefbaarheid willen versterken, hebben te maken met zeer diverse, complexe opgaven, inclusief een sturingsvraagstuk. Uitdagingsplanologie biedt interessante nieuwe kansen. Arcadis biedt gemeenten een handreiking.
Jaco van Vliet, Urban Developer bij Arcadis: “Traditioneel stuurde de overheid als initiatiefnemer, voornamelijk actief met ontwikkelingsplanologie. Veranderingen werden veelal via de ontwikkelingstrechter met actief grondbeleid gerealiseerd. Het afgelopen decennium is met uitnodigingsplanologie meer ruimte gecreëerd voor het faciliteren van private initiatieven. Ook deze ontwikkelstrategie vereist initiatief, kaders en sturing vanuit de overheid, met bijbehorende ambtelijke capaciteit en budgetten.
Maar moet de overheid bij stedelijke gebiedsontwikkeling wel altijd zelf de bal hebben? Of kan ze die leren overspelen? En marktpartijen uitdagen met initiatieven te komen die bijdragen aan de nagestreefde transformatie van de stad? Ervaring leert dat er meer ontwikkelingen mogelijk zijn als de overheid vaker kiest voor een rol als reactor in plaats van alleen actor.
Belangrijk is dan wel dat de gemeente adequaat omgaat met die private initiatieven. Onderzoek (2015) wijst uit dat gemeentelijk beleid voor de omgang met ongevraagde marktinitiatieven (unsolicited proposals) één van de vier noodzakelijke voorwaarden voor succes is.
Tot nu toe heeft slechts een beperkt aantal gemeenten een vorm van beleid ontwikkeld. De meeste gemeenten worstelen met de vraag hoe zij ongevraagde private voorstellen voor gebiedsontwikkeling kunnen honoreren, op een manier die recht doet aan alle juridische kaders en belangen van partijen. Daarom heeft Arcadis een handreiking op 1 A4 ontwikkeld. Bedoeld om de effectiviteit van publiek-private samenwerking bij stedelijke gebiedsontwikkeling te vergroten. De handreiking is gebaseerd op een publicatie van de Regieraad Bouw (2006) en het unsolicited proposal beleid van ProRail (2009).
Uitdagingsplanologie is een kans voor open doel. Het sluit naadloos aan op de nieuwe Omgevingswet, die met de Omgevingsvisie een prachtig aangrijpingspunt biedt voor private initiatieven. Wie daar direct deze ‘omgangsvorm’ aan koppelt, kan meters maken. De ervaringen in de Verenigde Staten en in Groot Brittannië zijn veelbelovend.”