Opinie Columnist Hans-Hugo Smit vraagt naar aanleiding van de publicatie van het eindrapport van de adviescommissie STOER niet om minder regels of meer feiten. Veel liever heeft hij visie en een overtuigend verhaal over wonen als basisrecht voor iedereen. “Om onze burgerlijke honger te stillen, is een verbindend verhaal nodig over gemeenschappelijke waarden.”
Vorige week verscheen het eindrapport van de adviescommissie STOER. In diezelfde week viel het kabinet, dus wat er met de adviezen gebeurt, is onzeker. Maar aan stoere taal de komende tijd geen gebrek. Met verkiezingen in het vooruitzicht gaan we ferme oneliners horen van politici die heel stellig weten wat er mis is en nog stelliger zijn over de oplossingen. Meningen, gepresenteerd als feiten, verpakt in een pantser van zekerheid.
Burgers hebben behoefte aan duidelijkheid en die zekerheid, juist in een tijd waarin zoveel dingen veranderen. Een begrijpelijke behoefte, maar ook een gevaarlijke. In zijn essay ‘Hoed u voor mensen die iets zeker weten’, riep de in mei overleden Jan Terlouw op om twijfel te zien als deugd. Maar men volgt nu eenmaal liever de stellige politicus dan de voorzichtige wetenschapper. Probleem is dat iedereen zo vooral zijn eigen waarheid bevestigd ziet. Volgens Terlouw winnen egoïsme en kortetermijndenken het daarbij steeds vaker van maatschappelijke waarden.
Deze woorden klinken door in het rapport van de Raad voor de leefomgeving (Rli), van vorige maand. Volgens de Rli worstelen we al decennialang met hardnekkige problemen in onze leefomgeving, zoals woningtekort en stikstof, omdat juist de collectieve belangen structureel zijn verwaarloosd. Dit komt door “het eenzijdige samenspel tussen overheid en bedrijfsleven” en door te weinig oog voor gemeenschappen en collectieve waarden. “In plaats van de vraag welke waarden we belangrijk vinden, steggelen we over feiten,” stelt de Rli. Geen gebrek aan feiten derhalve, maar aan visie en samenwerking.
Om onze burgerlijke honger te stillen, is een verbindend verhaal over gemeenschappelijke waarden nodig
De fixatie op snelle oplossingen en daadkracht zien we terug in het woningbouwbeleid. Minister Keijzer wil met ‘STOER’ de impasse doorbreken en ‘overbodige en tegenstrijdige regels’ schrappen. Snel een kundige commissie opgetuigd, die snel en kundig rapporteerde. De concept-eindrapportage ligt nu voor. Wat blijkt? Zoveel overbodige of tegenstrijdige regels zijn er helemaal niet. Op wat dubbele toetsen en verouderde eisen na wil de commissie helemaal niet zoveel schrappen.
De commissie wil eerder bestaande regelgeving afstoffen, moderniseren of zelfs uitbreiden. Het probleem zit hem ook volgens de commissie niet zozeer in regels, maar in onszelf, in hoe we met regels omgaan. En met elkaar. Neem bijvoorbeeld bezwaarprocedures. Steeds vaker dienen burgers bezwaren in die ze tegen betáling willen intrekken. Individueel gewin. Ik snap dat de minister dat wil voorkomen, maar als je nu de weg naar de rechter afsluit, gaan veel burgers flippen. (“Weer nemen ‘ze’ in Den Haag ons iets af”). Zou het niet veel mooier zijn als mensen uit eigen beweging gewoon afzien van die route? Dat ze niet kiezen voor de eigen portemonnee, maar voor collectief woongeluk?
Dat vraagt niet om minder regels of meer feiten, maar om visie. Om een overtuigend verhaal over wonen als basisrecht voor iedereen. Over een eerlijke verdeling van de schaarse ruimte. Over hoe een klein deel van Nederland een groot probleem heeft, omdat een groot deel niets wil inleveren. Met daadkracht worden politieke keuzes uitgevoerd. Feiten zijn de voeding voor zulke keuzes, maar om onze burgerlijke honger te stillen, is een verbindend verhaal over onze gemeenschappelijke waarden nodig.
Althans, dat denk ik.
Cover: ‘Hans-Hugo Smit Column Cover’ door Esther Dijkstra (bron: Illustratie Esther Dijkstra, bewerkte foto Matthijs van Roon)
Door Hans-Hugo Smit
Sectoranalist Bouw & Gebiedsontwikkeling bij Rabo Real Estate Finance.
